- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 2,935
“Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkedeki bankaların borç almak için insanlardan nispeten yüksek fiyat talep etmesinden hoşlanmıyor.
Erdoğan’ın ucuz para ile seçimde dayanak alabileceği düşünülürse, bir siyasetçi olarak bu durum onu olağandışı bir pozisyona koymaz. Erdoğan’ı sıradışı yapan özelliği, düşük faiz oranlarına yönelik alışılmışın haricindeki görüşleri ve para siyasetinin denetimini teorik olarak bağımsız merkez bankası yöneticilerinden zorla almasıdır” tabirlerine yer verilen tahlilde şu sorular soruldu:
1. ERDOĞAN’IN YÜKSEK FAİZ ORANLARIYLA İŞİ NE?
Erdoğan’a göre, yüksek faiz oranları ekonomik büyümeyi yavaşlatırken, enflasyonu körüklüyor. Bu tez, Türkiye’nin finansal sisteminin en ön sıralarında yer alan ve milletlerarası yatırımcıları yıllardır huzursuz eden bir husus. Pandemi sırasındaki harcama ve kredi patlaması ülkede büyümeyi hızlandırırken, iktisat de çift haneli enflasyon ve öngörülemeyen siyaset hareketlerinden ziyan gördü.
2. ARGÜMANLARI MAKUL MÜ?
birinci vakit içinderda; merkez bankasının oranları artırıldığında, bankalar zarurî rezervleri korumak için daha az borç alabilir ve kendi yüksek oranlarında borç verme eğilimine girebilir. Bu, işletmeler için kredileri daha değerli hale getirir ve bu niçinle ekonomiyi yavaşlatabilir. Lakin Erdoğan’ın ikinci görüşü (yüksek faiz oranlarının meblağların yükselmesine niye olduğu) klasik ekonomik teorilerle çelişiyor. Oranlar artığında borçlanmanın azaldığı, tüketicilerin daha az harcama yapması ve enflasyonu düşürmesine yol açtığı savunuluyor.
3. ERDOĞAN’IN TEORİSİNİN TEMELİ NEDİR?
Bir siyasetçi olarak mesleği başlamadan evvel, sıklıkla besin sanayisindeki işletmeleri yönetme tecrübesine dayanıyor olması olasıdır. bir fazlaca Türk şirketi, işletme masraflarını karşılayabilmek için nispeten yüksek oranda borçlanıyor. Bu da borçlanma maliyetlerindeki oynaklığı bir belirsizlik kaynağı ve faiz artışlarını ek bir sarfiyat haline getiriyor. Erdoğan’a göre, daha yüksek faiz oranları daha yüksek fiyatlara niye oluyor. Zira işletmelerin artan maliyetleri müşterilerine yansıtmaktan diğer seçeneği yok. Bu çerçeve, faiz oranlarının, şirketlerin maliyetlerinin kıymetli bir kısmını oluşturduğu ve üreticilerin kendi isteklerini tüketicilere empoze etmek için kâfi fiyatlandırma gücüne sahip olduğu üzere akılcı ekonomistlerin meydan okuduğu var iseyımlarda bulunuyor.
4. ERDOĞAN İLE KİM HEMFİKİR?
Erdoğan’ın görüşünün birkaç savunucusu var. Düşük faiz oranlarının düşük enflasyon ürettiği argümanı, 2014 yılında New York’taki Stony Brook Üniversitesi’nde finans alanında yardımcı doçent olduğu sırada Noah Smith tarafınca “neo-Fisherite İsyanı” olarak isimlendirildi. Bu; Yale Üniversitesi ekonomisti Irving Fisher’ın enflasyon, nominal faiz oranları ve enflasyonu açıklayan gerçek faiz oranları içindeki bağlara ait bir teorisine referanstı.
Neo-Fisherite’leri eleştirenler, teorilerinin bedeli olsa bile, Türkiye üzere kronik olarak yüksek enflasyondan muzdarip ve dış finansmana bağımlı bir iktisat için geçerli olmayacağını söylüyorlar. Faiz oranlarını düşürmek Türk varlıklarına yatırım getirisini azaltırken, yabancı yatırımcıların piyasadan çekilmesine niye oluyor.
Bu durum da mahallî para ünitesinin zayıflamasına niye oluyor. Bu, ithal edilen malların lira cinsinden maliyetini artırırken, daha yüksek fiyatlara yahut daha fazla enflasyona niye oluyor. Erdoğan bunu Türkiye’de yapmaya çalışıyor olsa da “neo-Fisherc’i” görüş, rastgele bir ülkenin para siyasetinin temeli olmak için kâfi geçerliliğe sahip değil.
5. ERDOĞAN GÖRÜŞLERİNİ AKSİYONA GEÇİRMEK İÇİN NE YAPTI?
Erdoğan, Mart ayında faiz oranlarını artırılmasından birkaç gün daha sonra Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ı nazaranvden almıştı. Yerine geçen ve “daha düşük oranların savunucusu” olarak bilinen Şahap Kavcıoğlu, iki yıldan kısa bir süre ortasında ülkenin dördüncü merkez bankası lideri oldu. Ekim ayında Erdoğan, daha fazla faiz indirimi konusunda temkinli olan lider yardımcıları Semih Tümen ve Uğur Namık Küçük ile komite üyesi Abdullah Yavaş’ı vazifeden almak için gece yarısı bir kararname yayımladı. Erdoğan, 2019’da siyasetlerine uymadığı için eski lider Murat Çetinkaya’yı da bakılırsavden almıştı. Başka ülkelerde, merkez bankalarına kısa vadeli faiz oranlarını belirleme özerkliği vermek, siyasetçilerin iktisadın sürdürülebilirliği açısından krediyi artırma dürtüsüne karşı bir sigorta olarak görülüyor.
6. ERDOĞAN’IN YANLIŞLI OLMASININ BİR KIYMETİ VAR MI?
Şayet yanılıyorsa -ki tarih o denli olduğunu gösteriyor- zorladığı daha düşük oranlar daha zayıf bir lira ve daha yüksek enflasyon üretecek. Kavcıoğlu, tüketici enflasyonunun yüzde 19,6’ya yükseldiği Eylül ayında gösterge faizini beklenmedik bir biçimde 100 baz puan düşürerek yüzde 18’e düşürmedilk evvel yaklaşık altı ay boyunca politikayı değiştirmedi. Türk yetkililer, ülkenin özgür piyasalara bağlı kalacağı ve fiyat istikrarına öncelik vereceği konusunda garanti verirken, yatırımcılar siyaset istikrarına olan inancın sarsıldığını söylüyor.
Erdoğan’ın ucuz para ile seçimde dayanak alabileceği düşünülürse, bir siyasetçi olarak bu durum onu olağandışı bir pozisyona koymaz. Erdoğan’ı sıradışı yapan özelliği, düşük faiz oranlarına yönelik alışılmışın haricindeki görüşleri ve para siyasetinin denetimini teorik olarak bağımsız merkez bankası yöneticilerinden zorla almasıdır” tabirlerine yer verilen tahlilde şu sorular soruldu:
1. ERDOĞAN’IN YÜKSEK FAİZ ORANLARIYLA İŞİ NE?
Erdoğan’a göre, yüksek faiz oranları ekonomik büyümeyi yavaşlatırken, enflasyonu körüklüyor. Bu tez, Türkiye’nin finansal sisteminin en ön sıralarında yer alan ve milletlerarası yatırımcıları yıllardır huzursuz eden bir husus. Pandemi sırasındaki harcama ve kredi patlaması ülkede büyümeyi hızlandırırken, iktisat de çift haneli enflasyon ve öngörülemeyen siyaset hareketlerinden ziyan gördü.
2. ARGÜMANLARI MAKUL MÜ?
birinci vakit içinderda; merkez bankasının oranları artırıldığında, bankalar zarurî rezervleri korumak için daha az borç alabilir ve kendi yüksek oranlarında borç verme eğilimine girebilir. Bu, işletmeler için kredileri daha değerli hale getirir ve bu niçinle ekonomiyi yavaşlatabilir. Lakin Erdoğan’ın ikinci görüşü (yüksek faiz oranlarının meblağların yükselmesine niye olduğu) klasik ekonomik teorilerle çelişiyor. Oranlar artığında borçlanmanın azaldığı, tüketicilerin daha az harcama yapması ve enflasyonu düşürmesine yol açtığı savunuluyor.
3. ERDOĞAN’IN TEORİSİNİN TEMELİ NEDİR?
Bir siyasetçi olarak mesleği başlamadan evvel, sıklıkla besin sanayisindeki işletmeleri yönetme tecrübesine dayanıyor olması olasıdır. bir fazlaca Türk şirketi, işletme masraflarını karşılayabilmek için nispeten yüksek oranda borçlanıyor. Bu da borçlanma maliyetlerindeki oynaklığı bir belirsizlik kaynağı ve faiz artışlarını ek bir sarfiyat haline getiriyor. Erdoğan’a göre, daha yüksek faiz oranları daha yüksek fiyatlara niye oluyor. Zira işletmelerin artan maliyetleri müşterilerine yansıtmaktan diğer seçeneği yok. Bu çerçeve, faiz oranlarının, şirketlerin maliyetlerinin kıymetli bir kısmını oluşturduğu ve üreticilerin kendi isteklerini tüketicilere empoze etmek için kâfi fiyatlandırma gücüne sahip olduğu üzere akılcı ekonomistlerin meydan okuduğu var iseyımlarda bulunuyor.
4. ERDOĞAN İLE KİM HEMFİKİR?
Erdoğan’ın görüşünün birkaç savunucusu var. Düşük faiz oranlarının düşük enflasyon ürettiği argümanı, 2014 yılında New York’taki Stony Brook Üniversitesi’nde finans alanında yardımcı doçent olduğu sırada Noah Smith tarafınca “neo-Fisherite İsyanı” olarak isimlendirildi. Bu; Yale Üniversitesi ekonomisti Irving Fisher’ın enflasyon, nominal faiz oranları ve enflasyonu açıklayan gerçek faiz oranları içindeki bağlara ait bir teorisine referanstı.
Neo-Fisherite’leri eleştirenler, teorilerinin bedeli olsa bile, Türkiye üzere kronik olarak yüksek enflasyondan muzdarip ve dış finansmana bağımlı bir iktisat için geçerli olmayacağını söylüyorlar. Faiz oranlarını düşürmek Türk varlıklarına yatırım getirisini azaltırken, yabancı yatırımcıların piyasadan çekilmesine niye oluyor.
Bu durum da mahallî para ünitesinin zayıflamasına niye oluyor. Bu, ithal edilen malların lira cinsinden maliyetini artırırken, daha yüksek fiyatlara yahut daha fazla enflasyona niye oluyor. Erdoğan bunu Türkiye’de yapmaya çalışıyor olsa da “neo-Fisherc’i” görüş, rastgele bir ülkenin para siyasetinin temeli olmak için kâfi geçerliliğe sahip değil.
5. ERDOĞAN GÖRÜŞLERİNİ AKSİYONA GEÇİRMEK İÇİN NE YAPTI?
Erdoğan, Mart ayında faiz oranlarını artırılmasından birkaç gün daha sonra Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ı nazaranvden almıştı. Yerine geçen ve “daha düşük oranların savunucusu” olarak bilinen Şahap Kavcıoğlu, iki yıldan kısa bir süre ortasında ülkenin dördüncü merkez bankası lideri oldu. Ekim ayında Erdoğan, daha fazla faiz indirimi konusunda temkinli olan lider yardımcıları Semih Tümen ve Uğur Namık Küçük ile komite üyesi Abdullah Yavaş’ı vazifeden almak için gece yarısı bir kararname yayımladı. Erdoğan, 2019’da siyasetlerine uymadığı için eski lider Murat Çetinkaya’yı da bakılırsavden almıştı. Başka ülkelerde, merkez bankalarına kısa vadeli faiz oranlarını belirleme özerkliği vermek, siyasetçilerin iktisadın sürdürülebilirliği açısından krediyi artırma dürtüsüne karşı bir sigorta olarak görülüyor.
6. ERDOĞAN’IN YANLIŞLI OLMASININ BİR KIYMETİ VAR MI?
Şayet yanılıyorsa -ki tarih o denli olduğunu gösteriyor- zorladığı daha düşük oranlar daha zayıf bir lira ve daha yüksek enflasyon üretecek. Kavcıoğlu, tüketici enflasyonunun yüzde 19,6’ya yükseldiği Eylül ayında gösterge faizini beklenmedik bir biçimde 100 baz puan düşürerek yüzde 18’e düşürmedilk evvel yaklaşık altı ay boyunca politikayı değiştirmedi. Türk yetkililer, ülkenin özgür piyasalara bağlı kalacağı ve fiyat istikrarına öncelik vereceği konusunda garanti verirken, yatırımcılar siyaset istikrarına olan inancın sarsıldığını söylüyor.