- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 2,935
Fed evvelki gün faiz sonucunı deklare etti. ABD Merkez Bankası, Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) faizleri değiştirmedi ve siyaset faizini yüzde 0 – 0.25 aralığında sabit tuttu. Fed en az 120 milyar dolarlık varlık alım programını değiştirmedi.
ABD borsaları karar daha sonrası düşüşe geçerken, tahvil faizleri bir daha 1.50’nin üzerine çıktı. 8.50 düzeyinde olan dolar/TL de 8.61’in üzerine çıktı. Altın fiyatlarında ise yüzde 0.5’lik düşüş geldi.
Ekonomist Mahfi Eğilmez kendi blogunda kaleme aldığı “Doları yükselten beklentiler ve neticeleri” başlıklı yazısında, doların sadece dolar Endeksi ve Avro/dolar paritesine nazaran değil son birkaç gündür TL’nin de ortalarında yer aldığı bütün paralara karşı bedel kazanmış durumda olduğunu yazdı.
ABD dolarının yabancı para üniteleri karşısında bedelini ölçmekte iki kıymetli ölçü kullanıldığını kaydeden Eğilmez, şunları kaydetti:
“İlk ölçü; 1973 yılında Doların altın karşılığının kaldırılması daha sonrasında ABD’nin altı değerli ticaret ortağının para ünitelerine (Euro, Japon Yeni, İngiliz Sterlini, Kanada Doları, İsveç Kronu ve İsviçre Frangı) karşı oluşturulmuş bulunan Dolar Endeksidir (DXY.) Dolar Endeksi’nin nötr bedeli 100’dür. Şayet endeks örneğin 105 ise bu, Doların kelam konusu altı para ünitesine nazaran kurulduğu tarihten bu yana yüzde 5 bedel kazandığını, endeks 95 ise yüzde 5 paha kaybettiğini gösterir. DXY bugün prestijiyle 92’nin çabucak altında bulunuyor. DXY Endeksi; Fed toplantısı öncesinde 90,5 idi. Buna göre son üç günde Dolar bu endekse karşı değerli oranda paha kazanmış bulunuyor. İkinci ölçü; Doların, kendisinden daha sonra en yaygın kullanıma sahip rezerv para pozisyonunda olan Euro ile karşılaştırılmasıdır. Euro/Dolar paritesi Fed toplantısı öncesinde 1,21 idi, bugün 1,19 ötüründa bulunuyor. Buna bakılırsa Dolar, Euro’ya karşı son üç günde önemli paha kazanmış görünüyor.”
Doların sırf Dolar Endeksi ve Avro/Dolar paritesine göre değil son birkaç gündür TL’nin de ortalarında yer aldığı bütün paralara karşı kıymet kazandığını belirten Eğilmez, Dolar/TL kuru Fed toplantısı öncesinde 8,55 iken bugün 8,67 ötüründa bulunduğunu aktararak, “Demek ki Dolar, öbür paralara karşı olduğu üzere TL’ye karşı da son üç günde kıymetli oranda bedel kazanmış” dedi.
“Bu genel açıklamayı ve tespitleri yaptıktan daha sonra Doların, bilhassa son üç gün ortasında neden başka para ünitelerine karşı kıymet kazandığını tahlil etmeye geçebiliriz” diyen Eğilmez’in yazısının devamı ise şöyle:
“İlk bakışta bu kıymet kazanma sorununda bir çelişki var üzere görünüyor. Zira ABD’de enflasyon son üç ayda önemli bir artış eğilimi içine girmiş durumda. Mayıs ayında açıklanan 12 aylık enflasyon oranı yüzde 5 ile Fed’in ekonomiyi dengelemeyi öngördüğü yüzde 2’lik oranın 2,5 katına yükselmiş bulunuyor. Olağan şartlarda bir paranın enflasyonla iç kıymet kaybı yaşaması halinde dış bedel kaybına da uğraması ve yabancı para ünitelerine karşı bedel kaybetmesi beklenir. halbuki burada tam karşıtı oluyor ve Dolar, yükselen enflasyon eğilimiyle içeride bedel kaybederken yabancı paralara karşı bedel kazanıyor.
Bu durumun birkaç sebebi var. birinci vakit içinderda ABD iktisadı Covid-19 Salgınıyla büyümede kaybettiği ivmeyi bir daha yakalamış görünüyor. İktisat, 2020 yılının birinci çeyreğinden daha sonra girdiği resesyondan çıkarak 2021 yılının birinci çeyreğinde büyüme trendine geri dönüş sinyali veriyor.
Bu trendin ikinci çeyrekte de devam edeceği iddia ediliyor. İkinci olarak iktisattaki bu büyümeye geri dönüş trendine paralel olarak işsizlik oranında düşüş kelam konusu. Salgının tesiriyle 2020 yılı Nisan ayında yüzde 15’e kadar yükselmiş olan işsizlik oranı bir yıl daha sonra Mayıs 2021’de yüzde 5,8’e kadar gerilemiş durumda.
Bu iki kıymetli gösterge iktisatta canlanma olduğunu ortaya koyuyor. Üçüncü olarak Fed, her ne kadar enflasyondaki yükselişin süreksiz bir yükseliş olabileceği kanısında olduğunu açıklasa da son toplantı daha sonrasında iki değerli sinyal verdi: (1) Toplantı öncesine kadar faiz artırımı için en erken tarih olarak 2024 yılını öngörürken bunu 2023 yılına çekti. (2) Faiz artırımı başlamadan evvel, varlık alımı yoluyla yaptığı piyasa fonlamasını azaltmaya başlayacağını (tapering) deklare etti. Diğer niçinler de var kuşkusuz lakin bu sayılan niçinlerin içeride hızlanan enflasyona karşılık Doların dış kıymet kaybına değil kazanımına yol açtığı anlaşılıyor.
“TÜRKİYE İÇİN BİRKAÇ SONUÇ ÇIKAR”
Bu gelişmeden Türkiye iktisadı için birkaç sonuç çıkar: (1) Fed’in varlık alımını azaltacağını açıklaması ve faiz artırım beklentisini öne çekmesi ABD’de faizlerin ileride yükseleceği manasına gelir. Bu durumda bizim üzere dış kaynak gereksinimi niçiniyle yüksek riske karşılık yüksek faiz öneren ülkelere gelmiş olan dövizler yavaş yavaş çıkmaya başlar. Ki bu da TL’nin bedel kaybına uğramasına niye olur. (2) Dünya piyasalarında sıkılaştırma eğilimi yayılmaya başlarsa likidite bolluğu azalacağı için bizim üzere tasarruf yetersizliği niçiniyle dış kaynağa bağımlı ülkelerin dış kaynak sağlama maliyetleri yükselir.”
ABD borsaları karar daha sonrası düşüşe geçerken, tahvil faizleri bir daha 1.50’nin üzerine çıktı. 8.50 düzeyinde olan dolar/TL de 8.61’in üzerine çıktı. Altın fiyatlarında ise yüzde 0.5’lik düşüş geldi.
Ekonomist Mahfi Eğilmez kendi blogunda kaleme aldığı “Doları yükselten beklentiler ve neticeleri” başlıklı yazısında, doların sadece dolar Endeksi ve Avro/dolar paritesine nazaran değil son birkaç gündür TL’nin de ortalarında yer aldığı bütün paralara karşı bedel kazanmış durumda olduğunu yazdı.
ABD dolarının yabancı para üniteleri karşısında bedelini ölçmekte iki kıymetli ölçü kullanıldığını kaydeden Eğilmez, şunları kaydetti:
“İlk ölçü; 1973 yılında Doların altın karşılığının kaldırılması daha sonrasında ABD’nin altı değerli ticaret ortağının para ünitelerine (Euro, Japon Yeni, İngiliz Sterlini, Kanada Doları, İsveç Kronu ve İsviçre Frangı) karşı oluşturulmuş bulunan Dolar Endeksidir (DXY.) Dolar Endeksi’nin nötr bedeli 100’dür. Şayet endeks örneğin 105 ise bu, Doların kelam konusu altı para ünitesine nazaran kurulduğu tarihten bu yana yüzde 5 bedel kazandığını, endeks 95 ise yüzde 5 paha kaybettiğini gösterir. DXY bugün prestijiyle 92’nin çabucak altında bulunuyor. DXY Endeksi; Fed toplantısı öncesinde 90,5 idi. Buna göre son üç günde Dolar bu endekse karşı değerli oranda paha kazanmış bulunuyor. İkinci ölçü; Doların, kendisinden daha sonra en yaygın kullanıma sahip rezerv para pozisyonunda olan Euro ile karşılaştırılmasıdır. Euro/Dolar paritesi Fed toplantısı öncesinde 1,21 idi, bugün 1,19 ötüründa bulunuyor. Buna bakılırsa Dolar, Euro’ya karşı son üç günde önemli paha kazanmış görünüyor.”
Doların sırf Dolar Endeksi ve Avro/Dolar paritesine göre değil son birkaç gündür TL’nin de ortalarında yer aldığı bütün paralara karşı kıymet kazandığını belirten Eğilmez, Dolar/TL kuru Fed toplantısı öncesinde 8,55 iken bugün 8,67 ötüründa bulunduğunu aktararak, “Demek ki Dolar, öbür paralara karşı olduğu üzere TL’ye karşı da son üç günde kıymetli oranda bedel kazanmış” dedi.
“Bu genel açıklamayı ve tespitleri yaptıktan daha sonra Doların, bilhassa son üç gün ortasında neden başka para ünitelerine karşı kıymet kazandığını tahlil etmeye geçebiliriz” diyen Eğilmez’in yazısının devamı ise şöyle:
“İlk bakışta bu kıymet kazanma sorununda bir çelişki var üzere görünüyor. Zira ABD’de enflasyon son üç ayda önemli bir artış eğilimi içine girmiş durumda. Mayıs ayında açıklanan 12 aylık enflasyon oranı yüzde 5 ile Fed’in ekonomiyi dengelemeyi öngördüğü yüzde 2’lik oranın 2,5 katına yükselmiş bulunuyor. Olağan şartlarda bir paranın enflasyonla iç kıymet kaybı yaşaması halinde dış bedel kaybına da uğraması ve yabancı para ünitelerine karşı bedel kaybetmesi beklenir. halbuki burada tam karşıtı oluyor ve Dolar, yükselen enflasyon eğilimiyle içeride bedel kaybederken yabancı paralara karşı bedel kazanıyor.
Bu durumun birkaç sebebi var. birinci vakit içinderda ABD iktisadı Covid-19 Salgınıyla büyümede kaybettiği ivmeyi bir daha yakalamış görünüyor. İktisat, 2020 yılının birinci çeyreğinden daha sonra girdiği resesyondan çıkarak 2021 yılının birinci çeyreğinde büyüme trendine geri dönüş sinyali veriyor.
Bu trendin ikinci çeyrekte de devam edeceği iddia ediliyor. İkinci olarak iktisattaki bu büyümeye geri dönüş trendine paralel olarak işsizlik oranında düşüş kelam konusu. Salgının tesiriyle 2020 yılı Nisan ayında yüzde 15’e kadar yükselmiş olan işsizlik oranı bir yıl daha sonra Mayıs 2021’de yüzde 5,8’e kadar gerilemiş durumda.
Bu iki kıymetli gösterge iktisatta canlanma olduğunu ortaya koyuyor. Üçüncü olarak Fed, her ne kadar enflasyondaki yükselişin süreksiz bir yükseliş olabileceği kanısında olduğunu açıklasa da son toplantı daha sonrasında iki değerli sinyal verdi: (1) Toplantı öncesine kadar faiz artırımı için en erken tarih olarak 2024 yılını öngörürken bunu 2023 yılına çekti. (2) Faiz artırımı başlamadan evvel, varlık alımı yoluyla yaptığı piyasa fonlamasını azaltmaya başlayacağını (tapering) deklare etti. Diğer niçinler de var kuşkusuz lakin bu sayılan niçinlerin içeride hızlanan enflasyona karşılık Doların dış kıymet kaybına değil kazanımına yol açtığı anlaşılıyor.
“TÜRKİYE İÇİN BİRKAÇ SONUÇ ÇIKAR”
Bu gelişmeden Türkiye iktisadı için birkaç sonuç çıkar: (1) Fed’in varlık alımını azaltacağını açıklaması ve faiz artırım beklentisini öne çekmesi ABD’de faizlerin ileride yükseleceği manasına gelir. Bu durumda bizim üzere dış kaynak gereksinimi niçiniyle yüksek riske karşılık yüksek faiz öneren ülkelere gelmiş olan dövizler yavaş yavaş çıkmaya başlar. Ki bu da TL’nin bedel kaybına uğramasına niye olur. (2) Dünya piyasalarında sıkılaştırma eğilimi yayılmaya başlarsa likidite bolluğu azalacağı için bizim üzere tasarruf yetersizliği niçiniyle dış kaynağa bağımlı ülkelerin dış kaynak sağlama maliyetleri yükselir.”