- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 2,935
Aydınlık’tan Recep Erçin’in yazısından alıntı
G20 bilindiği üzere dünyanın Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) büyüklüğü bakımından en büyük 19 ülkesini ve Avrupa Birliği’ni kapsıyor. halbuki Türkiye 2021 prestijiyle artık dünyanın en büyük 20 iktisadından biri değil.
Hafta ortasında IMF bilgilerine dayanılarak hazırlanan tabloda Türkiye’nin 2021 yılındaki 806 milyar dolarlık GSYİH büyüklüğü ile sıralamada 21.’liğe gerilediği görüldü. Türkiye 2015’te ise 16. sıradaydı.
Ulusal gelirimizin 1 trilyon dolara yaklaştığı 2013 yılında da Türkiye bir daha 16-17. sıralarda kalmaya devam ediyordu. Fakat bu sıralama nominal ulusal gelirin dolar kuru cinsinden hesaplanması ile bulunuyor.
ÇİN ABD’Yİ ÇOKTAN GEÇTİ
Bir de mukayeseli bir tablo sunan satın alma gücü paritesi endeksi var. Kimi uzmanları buna züğürt tesellisi diyorlar. Lakin ülkelerin yarattığı iktisadi kıymeti sunması bakımından bu gösterge de son senelerda oldukçaça kullanılmaya başlandı. Bu sıralamada ise Türkiye 11. sırada yer alıyor.
Döviz kurlarının, global finansal kriz, ticaret savaşları, Kovid-19 krizi, güç krizi ve yükselen enflasyon yüzünden dalgalandığı periyotta dolar kuru üzerinden yapılan ulusal gelir sıralaması ülkelerin potansiyelini gerçek manada yasıtmıyor. Bir de alttan alta kur savaşları durumu var. Üretkenlikte üstünlüğünü kaybeden ülkeler, döviz özelliğindeki/rezerv para da denebilir, paralarının pahasını yüksek tutarak enflasyon yaratmadan ithalatla uzun bir periyodu geçirdiler. Çin üzere ana üretici ülkeler ise paralarının bedelini düşük tutarak ticarette rekabetçilik kazandılar. Bugün ABD nominal manada dolar bazında dünyanın en büyük iktisadı görünüyor.
Ama uzmanların aktardığı şu; Çin şayet renminbinin kıymetini olması gereken gerçek pahasına çekerse nominal gelirde ABD’yi oldukçatan geçti ve dünyanın en büyük iktisadı oldu bile. olağan olarak bu çözümlemelerde kişi başına düşen ulusal gelir, global ticaretten alınan hisse ve direkt yatırım çekme oranları da hesaba katılmalı.
KUR MÜDAFAASI SAYESİNDE İRAN ÜZERE YÜKSELİR MİYİZ?
Bir örnek daha 2021 tablosunda İran’ın dünyanın en büyük 14. iktisadı olduğu görüldü. halbuki komşumuz olan bu ülke ambargolar altında ve ürettiği ulusal gelir büyüklüğü dış ticareti ile orantısız. Türkiye ise dış ticaret, turizm ve yatırım manasında epeyce daha büyük bir ölçeğe sahip.
İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez bu durumu Kendime Yazılar isimli sitesinde inceledi. İran sabit kurda olduğu için ve ayrıyeten ülkede yüksek enflasyon baş gösterdiğinden ötürü ulusal geliri süratle şişerken sabit kur yardımıyla sıralamada üste çıkmış durumda. Yani bu hesaplama ile İran dünyanın en büyük 14 iktisadından biri ancak gerçekte bu biçimde bir durum yok. Zira karaborsadaki dolar kuru dikkate alındığında ülkenin gerçek ulusal geliri Türkiye’nin 4’te biri kadar.
Ülkemizde ise Aralık 2021’de devreye alınan Kur Muhafazalı Mevduat ve daha sonrasında devreye sokulan bir dizi önlem yardımıyla TL’deki süratli bedel kaybının önüne geçildi. İktisat Muharriri Uğur Gürses’in “müdahaleli dalgalı döviz kuru” olarak tanımladığı bizim ise “dar alanda sıkı markaj kambiyo rejimi” dediğimiz yeni siyaset ile bu yüksek enflasyon ortamında dolar kuru sabit tutulabilirse Türkiye’nin de bir daha ulusal gelir sıralamasında ön sıralara yükselmesini bekleriz. Global ticaretten ve milletlerarası direkt yatırımlardan aldığımız hissesi da büyüttüğümüz sürece bu bir yanılsama olmaz. Ancak öbür değişkenler sabit kalırsa bu biçimde bu bir illüzyon olur.
Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, ABD’de yatırımcılar ve fonlar haricinde İktisattan Sorumlu AB Komiseri Paolo Gentiloni, Dünya Bankası Lideri David Malpass, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Lideri Odile Renaud-Basso, COP-26 Lideri Sn. Alok Sharma, Milletlerarası Finans Kurumu (IFC) Lideri Makhtar Diop, Avrupa Merkez Bankası Lideri Sayın Christine Lagarde, Singapur Maliye Bakanı Lawrence Wong ve İtalya İktisat ve Maliye Bakanı Daniele Franco üzere isimlerle ikili görüşmeler yaptı. EBDR ile yeşil finansman, COP-26 ile iklim maksatları ve yeşil projeler, IFC ile karbonsuz ekonomik kalkınma ve büyüme, Lagarde ile ise global ekonomik gelişmeler üzerine görüşmeler yapıldı.
Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, ABD’de yatırımcılar ve fonlar haricinde İktisattan Sorumlu AB Komiseri Paolo Gentiloni, Dünya Bankası Lideri David Malpass, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Lideri Odile Renaud-Basso, COP-26 Lideri Sn. Alok Sharma, Memleketler arası Finans Kurumu (IFC) Lideri Makhtar Diop, Avrupa Merkez Bankası Lideri Sayın Christine Lagarde, Singapur Maliye Bakanı Lawrence Wong ve İtalya İktisat ve Maliye Bakanı Daniele Franco üzere isimlerle ikili görüşmeler yaptı. EBDR ile yeşil finansman, COP-26 ile iklim maksatları ve yeşil projeler, IFC ile karbonsuz ekonomik kalkınma ve büyüme, Lagarde ile ise global ekonomik gelişmeler üzerine görüşmeler yapıldı.
YELLEN İLE GÖRÜŞTÜLER Mİ?
Gelelim Bakan Nebati’nin ABD’deki temaslarına. aslında rutin bir toplantı gündemi. Genelde çabucak her bakan bu toplantıları halkla bağlantılar açısından âlâ kullanageldi. Ancak Bakan Nebati’nin devrine denk gelen farklı bir durum var. Dünya Gazetesi Muharriri da olan kamu ilgileri uzmanı Ussal Şahbaz toplumsal medyada yaptığı paylaşımla dikkatimizi çekti. Geçen devirde FED Başkanlığı da yapan ve Biden’ın bakılırsavi devralması ile ABD Hazine Bakanı olarak atanan Janet Yellen, Atlantic Council’de yaptığı konuşmada “Friend-shoring” kavramına işaret etmiş. Ussal Şahbaz bu kavramı şu biçimde ayrıntılandırıyor:
“Tedarik zincirleri ‘güvendiğimiz’ ülkelerde olsun. Maksadımız yalnızca hür ticaret değil, inançlı ticaret. ABD diyor ki; ‘serbest ticaret değil inançlı ticaret istiyoruz.” Şahbaz’ın aktardığına nazaran, Yellen bu noktada ABD ile ticaretin kurallarını da şu temellerde şekillendiriyor: “Dijital hizmetler, bilgi mahremiyeti ve hudut ötesi data transferleri ile İklim değişikliği ve karbon fiyatlaması.” zati Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı da misal bir yola girdi. Yükselen Çin’i dengelemek için Atlantik cephesi ticarete bir yeşil duvar örüyor. Üzerine de dijitalden dikenli tel çekiyor. Bu yeni durumu sanki Bakan Nebati, G20 toplantılarında fırsat bulup Janet Yellen ile konuşabildi mi?
SON İKİ YILDA SÜRATLİ ARTIŞ
Zira ABD son birkaç yıldır Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları içindeki pozisyonunu güçlendirmeye başladı. 2021 yılı sonunda ABD’den 13.1 milyar dolar ithalat yaptık. En hayli ithalat yaptığımız ülkeler ortasında ABD, Çin, Rusya ve Almanya’nın akabinde 4. oldu. ABD’den ithalatımız 2013-2021 periyodunda 11-13 milyar dolarlar düzeylerinde seyretti. Geçen yıl ABD’ye ihracatımız 14.7 milyar dolar oldu. Bu ülke en çok ihracat yaptığımız ülkeler sıralamasında Almanya’dan daha sonra ikinci sırada yer aldı. 2013 yılında bu ülkeye ihracatımız 6.6 milyar dolardı. 2019 yılında periyodun ABD Ticaret Bakanı, Türkiye’ye gelerek bir dizi görüşmeler yaptı. Görüşmelere katılan iş dünyası temsilcilerinin aktardığına göre ABD, Çin ile olan ticaret savaşında Türkiye’yi alternatif bir pazar olarak listesine yazdı. Batı, Çin’den ithalatını azaltırken belirli kalemlerde ona alternatif olabilecek ülkelerden daha hayli mal almaya çaba ediyor. Bu manada 2016 yılında 8.9 milyar dolar olan ABD’ye ihracat da son iki yılda yüzde 65 civarında arttı. Üstte aktardığımız ve Janet Yellen’in programına aldığı “Friend-shoring” kavramı uyarınca Türkiye’nin ABD ile ticaretindeki artışı sürdürmesi G20 toplantıları kapsamında sanki bir görüşme yapıldı mı?
FONCULARDAN HABER VAR LAKİN…
Aslında Bakan Nebati, ABD programının daha birinci günlerinde bu ülke ile ekonomik münasebetleri öne alan bir toplantıya katıldı. ABD’nin iktisat ve iş dünyasının önde gelen STK’larından Memleketler arası Mutabakat için İş Kurulu’nun (BCIU) toplantısında konuşan Bakan Nebati burada, sıhhat hizmetleri, altyapı, bankacılık ve finans dallarında faaliyet gösteren şirketlerin üst seviye yöneticileri ile bir ortaya geldi. görüşmede, şirketlerin Türkiye’de mevcut ve planlanan yatırımları ile faaliyetleri hakkında görüş alışverişinde bulunduklarını aktaran Nebati, “Kendilerine Türkiye’nin ekonomik görünümü hakkında bilgi vererek, niye ülkemize yatırım yapmaları gerektiğini bir kere daha vurguladık.” dedi. Hazine kaynaklarına görüşmeleri sorduk.
Aldığımız bilgilere nazaran BCIU ve Amerikan Ticaret Odası (AmCham) ile JP Morgan’ın düzenlediği üç farklı yatırımcı toplantısında yapılan görüşmeler de Bakan Nebati, Türkiye’nin global ve bölgesel zorluklarla çaba kapasitesinin arttığını bildirisini verdi.
Yatırımcıların ise Türkiye’deki yatırımlarını daha da artırmak istedikleri, son yapılan sukuk ihracının başarılı bir biçimde gerçekleştirildiğine atıf yaptıkları tarafımıza iletildi. Anlaşılan yatırımcı görüşmelerinden kasıt yeşil yatırım denilen direkt istihdam yaratacak, tesis kuracaklar değil foncular. Buna bakılırsa İngiltere’den daha sonra ABD’de de foncularla uygun bir diyalog kurulmuş. Ancak FED’in agresif faiz artırımlarına geçeceği süreçte Atlantik’ten ne ölçüde finansman çekilebileceği tartışmalı. Başka yandan son jeopolitik gelişmelerin de tesiriyle Türkiye’nin global ölçekteki rolünün ön plana çıktığını yatırımcılar ve ekonomistler tarafınca söz edilmiş. Dünyadaki hayli kutuplu ortamın daha da belirginleştiği şu periyotta “Türkiye’nin kutuplar içindeki köprü hikayesi” telaffuzda yatırımcılar tarafınca satın alınmış görünüyor. Fiiliyattaki yansımalarını ise görmemiz için suların durulması gerekecek.
G20 bilindiği üzere dünyanın Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) büyüklüğü bakımından en büyük 19 ülkesini ve Avrupa Birliği’ni kapsıyor. halbuki Türkiye 2021 prestijiyle artık dünyanın en büyük 20 iktisadından biri değil.
Hafta ortasında IMF bilgilerine dayanılarak hazırlanan tabloda Türkiye’nin 2021 yılındaki 806 milyar dolarlık GSYİH büyüklüğü ile sıralamada 21.’liğe gerilediği görüldü. Türkiye 2015’te ise 16. sıradaydı.
Ulusal gelirimizin 1 trilyon dolara yaklaştığı 2013 yılında da Türkiye bir daha 16-17. sıralarda kalmaya devam ediyordu. Fakat bu sıralama nominal ulusal gelirin dolar kuru cinsinden hesaplanması ile bulunuyor.
ÇİN ABD’Yİ ÇOKTAN GEÇTİ
Bir de mukayeseli bir tablo sunan satın alma gücü paritesi endeksi var. Kimi uzmanları buna züğürt tesellisi diyorlar. Lakin ülkelerin yarattığı iktisadi kıymeti sunması bakımından bu gösterge de son senelerda oldukçaça kullanılmaya başlandı. Bu sıralamada ise Türkiye 11. sırada yer alıyor.
Döviz kurlarının, global finansal kriz, ticaret savaşları, Kovid-19 krizi, güç krizi ve yükselen enflasyon yüzünden dalgalandığı periyotta dolar kuru üzerinden yapılan ulusal gelir sıralaması ülkelerin potansiyelini gerçek manada yasıtmıyor. Bir de alttan alta kur savaşları durumu var. Üretkenlikte üstünlüğünü kaybeden ülkeler, döviz özelliğindeki/rezerv para da denebilir, paralarının pahasını yüksek tutarak enflasyon yaratmadan ithalatla uzun bir periyodu geçirdiler. Çin üzere ana üretici ülkeler ise paralarının bedelini düşük tutarak ticarette rekabetçilik kazandılar. Bugün ABD nominal manada dolar bazında dünyanın en büyük iktisadı görünüyor.
Ama uzmanların aktardığı şu; Çin şayet renminbinin kıymetini olması gereken gerçek pahasına çekerse nominal gelirde ABD’yi oldukçatan geçti ve dünyanın en büyük iktisadı oldu bile. olağan olarak bu çözümlemelerde kişi başına düşen ulusal gelir, global ticaretten alınan hisse ve direkt yatırım çekme oranları da hesaba katılmalı.
KUR MÜDAFAASI SAYESİNDE İRAN ÜZERE YÜKSELİR MİYİZ?
Bir örnek daha 2021 tablosunda İran’ın dünyanın en büyük 14. iktisadı olduğu görüldü. halbuki komşumuz olan bu ülke ambargolar altında ve ürettiği ulusal gelir büyüklüğü dış ticareti ile orantısız. Türkiye ise dış ticaret, turizm ve yatırım manasında epeyce daha büyük bir ölçeğe sahip.
İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez bu durumu Kendime Yazılar isimli sitesinde inceledi. İran sabit kurda olduğu için ve ayrıyeten ülkede yüksek enflasyon baş gösterdiğinden ötürü ulusal geliri süratle şişerken sabit kur yardımıyla sıralamada üste çıkmış durumda. Yani bu hesaplama ile İran dünyanın en büyük 14 iktisadından biri ancak gerçekte bu biçimde bir durum yok. Zira karaborsadaki dolar kuru dikkate alındığında ülkenin gerçek ulusal geliri Türkiye’nin 4’te biri kadar.
Ülkemizde ise Aralık 2021’de devreye alınan Kur Muhafazalı Mevduat ve daha sonrasında devreye sokulan bir dizi önlem yardımıyla TL’deki süratli bedel kaybının önüne geçildi. İktisat Muharriri Uğur Gürses’in “müdahaleli dalgalı döviz kuru” olarak tanımladığı bizim ise “dar alanda sıkı markaj kambiyo rejimi” dediğimiz yeni siyaset ile bu yüksek enflasyon ortamında dolar kuru sabit tutulabilirse Türkiye’nin de bir daha ulusal gelir sıralamasında ön sıralara yükselmesini bekleriz. Global ticaretten ve milletlerarası direkt yatırımlardan aldığımız hissesi da büyüttüğümüz sürece bu bir yanılsama olmaz. Ancak öbür değişkenler sabit kalırsa bu biçimde bu bir illüzyon olur.
Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, ABD’de yatırımcılar ve fonlar haricinde İktisattan Sorumlu AB Komiseri Paolo Gentiloni, Dünya Bankası Lideri David Malpass, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Lideri Odile Renaud-Basso, COP-26 Lideri Sn. Alok Sharma, Milletlerarası Finans Kurumu (IFC) Lideri Makhtar Diop, Avrupa Merkez Bankası Lideri Sayın Christine Lagarde, Singapur Maliye Bakanı Lawrence Wong ve İtalya İktisat ve Maliye Bakanı Daniele Franco üzere isimlerle ikili görüşmeler yaptı. EBDR ile yeşil finansman, COP-26 ile iklim maksatları ve yeşil projeler, IFC ile karbonsuz ekonomik kalkınma ve büyüme, Lagarde ile ise global ekonomik gelişmeler üzerine görüşmeler yapıldı.
Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, ABD’de yatırımcılar ve fonlar haricinde İktisattan Sorumlu AB Komiseri Paolo Gentiloni, Dünya Bankası Lideri David Malpass, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Lideri Odile Renaud-Basso, COP-26 Lideri Sn. Alok Sharma, Memleketler arası Finans Kurumu (IFC) Lideri Makhtar Diop, Avrupa Merkez Bankası Lideri Sayın Christine Lagarde, Singapur Maliye Bakanı Lawrence Wong ve İtalya İktisat ve Maliye Bakanı Daniele Franco üzere isimlerle ikili görüşmeler yaptı. EBDR ile yeşil finansman, COP-26 ile iklim maksatları ve yeşil projeler, IFC ile karbonsuz ekonomik kalkınma ve büyüme, Lagarde ile ise global ekonomik gelişmeler üzerine görüşmeler yapıldı.
YELLEN İLE GÖRÜŞTÜLER Mİ?
Gelelim Bakan Nebati’nin ABD’deki temaslarına. aslında rutin bir toplantı gündemi. Genelde çabucak her bakan bu toplantıları halkla bağlantılar açısından âlâ kullanageldi. Ancak Bakan Nebati’nin devrine denk gelen farklı bir durum var. Dünya Gazetesi Muharriri da olan kamu ilgileri uzmanı Ussal Şahbaz toplumsal medyada yaptığı paylaşımla dikkatimizi çekti. Geçen devirde FED Başkanlığı da yapan ve Biden’ın bakılırsavi devralması ile ABD Hazine Bakanı olarak atanan Janet Yellen, Atlantic Council’de yaptığı konuşmada “Friend-shoring” kavramına işaret etmiş. Ussal Şahbaz bu kavramı şu biçimde ayrıntılandırıyor:
“Tedarik zincirleri ‘güvendiğimiz’ ülkelerde olsun. Maksadımız yalnızca hür ticaret değil, inançlı ticaret. ABD diyor ki; ‘serbest ticaret değil inançlı ticaret istiyoruz.” Şahbaz’ın aktardığına nazaran, Yellen bu noktada ABD ile ticaretin kurallarını da şu temellerde şekillendiriyor: “Dijital hizmetler, bilgi mahremiyeti ve hudut ötesi data transferleri ile İklim değişikliği ve karbon fiyatlaması.” zati Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı da misal bir yola girdi. Yükselen Çin’i dengelemek için Atlantik cephesi ticarete bir yeşil duvar örüyor. Üzerine de dijitalden dikenli tel çekiyor. Bu yeni durumu sanki Bakan Nebati, G20 toplantılarında fırsat bulup Janet Yellen ile konuşabildi mi?
SON İKİ YILDA SÜRATLİ ARTIŞ
Zira ABD son birkaç yıldır Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları içindeki pozisyonunu güçlendirmeye başladı. 2021 yılı sonunda ABD’den 13.1 milyar dolar ithalat yaptık. En hayli ithalat yaptığımız ülkeler ortasında ABD, Çin, Rusya ve Almanya’nın akabinde 4. oldu. ABD’den ithalatımız 2013-2021 periyodunda 11-13 milyar dolarlar düzeylerinde seyretti. Geçen yıl ABD’ye ihracatımız 14.7 milyar dolar oldu. Bu ülke en çok ihracat yaptığımız ülkeler sıralamasında Almanya’dan daha sonra ikinci sırada yer aldı. 2013 yılında bu ülkeye ihracatımız 6.6 milyar dolardı. 2019 yılında periyodun ABD Ticaret Bakanı, Türkiye’ye gelerek bir dizi görüşmeler yaptı. Görüşmelere katılan iş dünyası temsilcilerinin aktardığına göre ABD, Çin ile olan ticaret savaşında Türkiye’yi alternatif bir pazar olarak listesine yazdı. Batı, Çin’den ithalatını azaltırken belirli kalemlerde ona alternatif olabilecek ülkelerden daha hayli mal almaya çaba ediyor. Bu manada 2016 yılında 8.9 milyar dolar olan ABD’ye ihracat da son iki yılda yüzde 65 civarında arttı. Üstte aktardığımız ve Janet Yellen’in programına aldığı “Friend-shoring” kavramı uyarınca Türkiye’nin ABD ile ticaretindeki artışı sürdürmesi G20 toplantıları kapsamında sanki bir görüşme yapıldı mı?
FONCULARDAN HABER VAR LAKİN…
Aslında Bakan Nebati, ABD programının daha birinci günlerinde bu ülke ile ekonomik münasebetleri öne alan bir toplantıya katıldı. ABD’nin iktisat ve iş dünyasının önde gelen STK’larından Memleketler arası Mutabakat için İş Kurulu’nun (BCIU) toplantısında konuşan Bakan Nebati burada, sıhhat hizmetleri, altyapı, bankacılık ve finans dallarında faaliyet gösteren şirketlerin üst seviye yöneticileri ile bir ortaya geldi. görüşmede, şirketlerin Türkiye’de mevcut ve planlanan yatırımları ile faaliyetleri hakkında görüş alışverişinde bulunduklarını aktaran Nebati, “Kendilerine Türkiye’nin ekonomik görünümü hakkında bilgi vererek, niye ülkemize yatırım yapmaları gerektiğini bir kere daha vurguladık.” dedi. Hazine kaynaklarına görüşmeleri sorduk.
Aldığımız bilgilere nazaran BCIU ve Amerikan Ticaret Odası (AmCham) ile JP Morgan’ın düzenlediği üç farklı yatırımcı toplantısında yapılan görüşmeler de Bakan Nebati, Türkiye’nin global ve bölgesel zorluklarla çaba kapasitesinin arttığını bildirisini verdi.
Yatırımcıların ise Türkiye’deki yatırımlarını daha da artırmak istedikleri, son yapılan sukuk ihracının başarılı bir biçimde gerçekleştirildiğine atıf yaptıkları tarafımıza iletildi. Anlaşılan yatırımcı görüşmelerinden kasıt yeşil yatırım denilen direkt istihdam yaratacak, tesis kuracaklar değil foncular. Buna bakılırsa İngiltere’den daha sonra ABD’de de foncularla uygun bir diyalog kurulmuş. Ancak FED’in agresif faiz artırımlarına geçeceği süreçte Atlantik’ten ne ölçüde finansman çekilebileceği tartışmalı. Başka yandan son jeopolitik gelişmelerin de tesiriyle Türkiye’nin global ölçekteki rolünün ön plana çıktığını yatırımcılar ve ekonomistler tarafınca söz edilmiş. Dünyadaki hayli kutuplu ortamın daha da belirginleştiği şu periyotta “Türkiye’nin kutuplar içindeki köprü hikayesi” telaffuzda yatırımcılar tarafınca satın alınmış görünüyor. Fiiliyattaki yansımalarını ise görmemiz için suların durulması gerekecek.