Ahenk Bayazıt – Kadınların evlilik birliği içerisindeyken eşlerinin soyadı ile birlikte kendi soyadlarını kullanmaları nüfus dairesine yapacakları bir müracaat ile mümkün lakin sadece kendi soyadını kullanmaya devam etmek isteyen bayanların, eşlerine dava açmaları gerekiyor. Biroldukça bayan eşiyle davalı olmak istemediği için soyadından vazgeçerken birçoğu da mahkemenin yolunu tutuyor. O bayanlardan biri de Özgecan Sırma.
Soyadını kullanabilmek için kendisi üzere avukat olan eşine dava açan Sırma, yaşadığı süreci Milliyet ile paylaştı. Sırma, “Kadınların eşlerinin soyadı ile birlikte kendi soyadlarını kullanmaları, evlenirken nüfus dairesine yapılacak yazılı bir müracaat ile mümkündür. Fakat yalnızca kendi soyadını kullanmak isteyen bayanların, eşine ve Nüfus Müdürlüğü’ne Aile Mahkemesi’nde dava açması gerekiyor. Daha yeni evlenen eşler mahkemede davalı ve davacı olarak karşı karşıya geliyor” dedi.
Ret hakkı yok
Sırma, şu biçimde devam etti: “İşin öbür bir yanı ise Aile Mahkemesi yargıcının davayı ret üzere bir karar hakkı da yok. Hâkim de, bütün yoğunluğu içerisinde kabul edeceği bir dava için duruşma açmak, kopyala yapıştır karar yazmak zorunda bırakılıyor. Konuta gelen tebligat ile eşine karşı dava açmış görülen kişi, mahalle baskısına maruz kalıyor. Bahsin aile içerisindeki yankısı ise bambaşka bir sorun. Evlenen bayanı, soyadını değiştirerek yeni bir kimliğe bürünmeye mecbur etmek hukuk unsur ve normlarına aykırı düşmektedir. Hem daha yeni evlenmiş tarafların karşı karşıya gelmesine niye olan tıpkı vakitte mahkemelere iş yüküne sebep olan bu uygulama, tarafı olduğumuz milletlerarası mevzuat ve Anayasa başta olmak üzere hukukun ve eşitliğin ruhuna da terstir. Ben de bu davayı açmak zorunda bırakılmış bir bayan olarak daima ‘niçin, ne gerek var’ üzere ruhsal baskılara maruz kaldım. Mahkeme hâkimi dahi duruşmada ‘Ne gerek vardı avukat hanım?’ diyerek en temel hakkımı kullanmamı yadırgadı. Bir avukat olarak benim dahi yıprandığım ortamda, maddi ve manevi çekinceleri olan kadınların bu süreci yönetmeleri epey sıkıntı. Adalet Bakanlığı ile Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı’nın bu mevzuyu gündemlerine almaları son derece faydalı olacaktır.”
Emsal kararda eşitlik vurgusu
Konuya ait emsal teşkil eden 30 Eylül 2015 tarihindeki Yargıtay sonucunda “Kızlık soy isminin kullanmak istemek için haklı bir münasebetin olmasına muhtaçlık bulunmamaktadır. Bu hak AİHS 8 ve Anayasa’nın 17. unsurları kapsamında bir insan hakkıdır ve cinsiyete dayalı olarak bir ayrıma tabi tutulmaksızın erkek ve bayan içinde eşit biçimde uygulanmalıdır. Aksi durum AİHS’nin 14. unsuruna terslik teşkil edecektir. Açıklanan niçinlerle lokal mahkeme sonucu yöntem ve yasaya uygun olup, onanmalıdır” deniliyor.
Soyadını kullanabilmek için kendisi üzere avukat olan eşine dava açan Sırma, yaşadığı süreci Milliyet ile paylaştı. Sırma, “Kadınların eşlerinin soyadı ile birlikte kendi soyadlarını kullanmaları, evlenirken nüfus dairesine yapılacak yazılı bir müracaat ile mümkündür. Fakat yalnızca kendi soyadını kullanmak isteyen bayanların, eşine ve Nüfus Müdürlüğü’ne Aile Mahkemesi’nde dava açması gerekiyor. Daha yeni evlenen eşler mahkemede davalı ve davacı olarak karşı karşıya geliyor” dedi.
Ret hakkı yok
Sırma, şu biçimde devam etti: “İşin öbür bir yanı ise Aile Mahkemesi yargıcının davayı ret üzere bir karar hakkı da yok. Hâkim de, bütün yoğunluğu içerisinde kabul edeceği bir dava için duruşma açmak, kopyala yapıştır karar yazmak zorunda bırakılıyor. Konuta gelen tebligat ile eşine karşı dava açmış görülen kişi, mahalle baskısına maruz kalıyor. Bahsin aile içerisindeki yankısı ise bambaşka bir sorun. Evlenen bayanı, soyadını değiştirerek yeni bir kimliğe bürünmeye mecbur etmek hukuk unsur ve normlarına aykırı düşmektedir. Hem daha yeni evlenmiş tarafların karşı karşıya gelmesine niye olan tıpkı vakitte mahkemelere iş yüküne sebep olan bu uygulama, tarafı olduğumuz milletlerarası mevzuat ve Anayasa başta olmak üzere hukukun ve eşitliğin ruhuna da terstir. Ben de bu davayı açmak zorunda bırakılmış bir bayan olarak daima ‘niçin, ne gerek var’ üzere ruhsal baskılara maruz kaldım. Mahkeme hâkimi dahi duruşmada ‘Ne gerek vardı avukat hanım?’ diyerek en temel hakkımı kullanmamı yadırgadı. Bir avukat olarak benim dahi yıprandığım ortamda, maddi ve manevi çekinceleri olan kadınların bu süreci yönetmeleri epey sıkıntı. Adalet Bakanlığı ile Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı’nın bu mevzuyu gündemlerine almaları son derece faydalı olacaktır.”
Emsal kararda eşitlik vurgusu
Konuya ait emsal teşkil eden 30 Eylül 2015 tarihindeki Yargıtay sonucunda “Kızlık soy isminin kullanmak istemek için haklı bir münasebetin olmasına muhtaçlık bulunmamaktadır. Bu hak AİHS 8 ve Anayasa’nın 17. unsurları kapsamında bir insan hakkıdır ve cinsiyete dayalı olarak bir ayrıma tabi tutulmaksızın erkek ve bayan içinde eşit biçimde uygulanmalıdır. Aksi durum AİHS’nin 14. unsuruna terslik teşkil edecektir. Açıklanan niçinlerle lokal mahkeme sonucu yöntem ve yasaya uygun olup, onanmalıdır” deniliyor.