- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 3,272
Toplumda ‘felç’ olarak bilinen ‘inme’ dünyada olduğu üzere ülkemizde de vefat sebebi olarak 3. sırada yer alırken, sakatlık oluşturan hastalıklar içinde ise birinci sıraya yükseliyor. İnme geçiren hastalarda mevt ve sakatlığın sık görülmesinde ise hastalık hakkında toplumda yanlışsız sanılan yanlış bilgiler kıymetli rol oynuyor. Toplumda inme ile ilgili kâfi farkındalık oluşmadığı için hami tedbir alınmadığı üzere, uyarıcı işaretleri de fark edilmiyor yahut ‘nasıl olsa geçti’ kanısıyla sıhhat kuruluşuna başvurmakta gecikiliyor. Bunun kararında da erken müdahaleyle kurtarılma bahtı olan hastalar hayatlarını kaybedilebiliyor. Acıbadem Dr. Şinasi Can (Kadıköy Hastanesi) Nöroloji Uzmanı Dr. Nebahat Bilici, toplumdaki yaygın inanışın tersine günümüzde inme olaylarının birçoklarının aslında tedavi edilebildiğine dikkat çekerek, “Öyle ki en yaygın yaşanan iskemik inmede, bir öbür deyişle beyin hücrelerini besleyen damarlarda tıkanmalarda, bilhassa birinci 4-6 saatlik periyotta beyin hücreleri ölmeden yapılan damar içi pıhtı eritici ilaçlar yahut pıhtının mekanik olarak çıkartılmasıyla hastanın nörolojik bulguları büsbütün geriye döndürülebiliyor. Kâfi ki sıhhat kuruluşuna müracaatta geç kalınmasın.” diyor.
Yanlış: İnme belirtileri geçti, doktora görünmem gerekmiyor
Doğrusu: “Kol yahut bacakta uyuşukluk ya da güçsüzlük hissi, konuşmakta zorluk çekmek ve ani gelişen şiddetli baş ağrısı üzere belirtileri 24 saat ortasında büsbütün düzelen inmelere ‘geçici iskemik atak’ deniyor ve bunlar tam inme için ihtar işaretini oluşturuyor. Bu niçinle ciddiye alınmalı ve kesinlikle doktora başvurulmaldır.” diyen Dr. Nebahat Bilici, iskemik atakla ilgili şu ayrıntıları veriyor: “Atak mühleti ortalama 2-15 dakika sürüyor. Mühletin kısalığı iç rahatlatıcı bir özellik olarak görülmemeli. Süreksiz iskemik atağını izleyen 90 gün ortasında inme geçirme riski yaklaşık yüzde 10 oluyor. Bu olguların yaklaşık yarısı birinci 1-2 gün ortasında gerçekleşiyor. Değerli uyarıcı bulguların gözden kaçması yahut ehemmiyet verilmemesi halinde, izleyen günlerde ortaya çıkabilecek kalıcı sakatlık yahut vefattan kurtulma talihi yitirilmiş olabiliyor.”
Yanlış: İnme önlenemeyen bir hastalık
Doğrusu: Toplumdaki yaygın inanışın tersine ‘inme’ önlenebilen bir hastalık. Hipertansiyon, tüm inme tipleri için birincil risk faktörünü oluşturuyor. Beyin damar yapısını bozarak inmeye yol açabiliyor. Diyabet, büyük damar yapısını bozarak çoğunlukla inmeye sebep oluyor. Kalp ritim bozuklukları, romatizmal kalp hastalıkları, geçirilmiş kalp krizi, kalp damar hastalıları da iskemik inme açısından önemli risk faktörlerini oluşturuyor. ötürüsıyla yüksek kan yağları (kolesterol ve trigliseridler), hipertansiyon, diyabet ve obezitenin yanı sıra sigara, alkol ve hareketsiz hayat üzere risk faktörleri denetim altına alındığında inmeler neredeyse yüzde 80 oranında önlenebiliyor. Balıktan, zerzevat ve zeytinyağından varlıklı Akdeniz diyeti de inme riskini azaltmaya yardımcı oluyor.
Yanlış: İnme daha sonrasında gelişen konuşma kuvvetliğü, görme kaybı, kol ve bacaklarda güç kaybı üzere sıkıntılar kalıcıdır
Doğrusu: İnme daha sonrasında oluşan güç kaybı, konuşma bozukluğu ve görme kaybı üzere hasarlar erken müdahale edildiğinde tedavi edilebiliyor. Fakat hasarlar birtakım hastalarda günler haftalar ortasında düzelirken, hasar ağırsa bu durum aylarca sürebiliyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Nebahat Bilici, rehabilitasyonda en değerli periyodun birinci 6 aylık süreç olduğunu belirterek, “Hasta bu vakitte düzgünleşme potansiyelinin yaklaşık yüzde 50’sine ulaşıyor. İnme geçiren hastada bir yılda süratli bir düzelme olup, felçte kısmen yahut büsbütün düzgünleşme görülebiliyor. Bir yıldan daha uzun süren bulgularda ise düzelme epey daha yavaş oluyor” diyor.
Yanlış: İnmenin tedavisi yoktur
Doğrusu: Nöroloji Uzmanı Dr. Nebahat Bilici, yaygın inanışın tersine, hastaneye vaktinde başvurulduğunda inmenin bir epeyce hastada tedavi edilebildiğini belirterek, şöyleki devam ediyor: “Nörolojik bulguların başlamasından itibaren, birinci 4-6 saatte hastaya müdahale edildiği durumda, pıhtılaşmanın niye olduğu tıkayıcı inmelerin pıhtı eritici ilaçlarla büsbütün iyileşebilme talihi vardır. Lakin bu tedavinin uygulanabilmesi için hastaların tedavinin yapılabildiği uygun hastanelere süratli biçimde ulaştırılmaları gerekiyor.”
Tedavinin niçine yönelik uygulandığını vurgulayan Dr. Nebahat Bilici, “Örneğin hastada ‘atriyal fibrilasyon’ üzere bir ritim bozukluğu yahut geçirilmiş kalp kapak ameliyatı var ise antikoagülan, bir diğer deyişle kanın pıhtılaşmasını önleyen tedavi uygulanıyor. Şayet inmeden şah damarında ileri darlığa yol açan bir plak sorumluysa, bu damarın cerrahi yolla yahut stentle açılması öneriliyor. Sonuç olarak tedavi ve yaklaşım hastadan hastaya değişiyor.”
Yanlış: İnme yalnızca ileri yaşta görülür
Doğrusu: Yaş ilerledikçe risk artsa da inme her yaşta görülebiliyor. O denli ki inmelerin varsayımı yüzde 10’u 50 yaşın altındaki bireylerde gelişiyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Nebahat Bilici, 50 yaşın altındaki şahıslarda görülen inme niçinlerinden kimilerini şu biçimde sıralıyor:
Doğumsal kalp hastalıkları: Kalbin yapısal anomalileri yahut sistemsiz kalp ritimlerine yol açan kalbin yapısal bozuklukları inme riskini artırıyor.
Kanama-pıhtılaşma bozuklukları: Orak hücre anemisi ve deforme olmuş orak hücre halindeki kan hücreleri atardamar ile damarları tıkayabiliyor ve felç riskini değerli ölçüde artırabiliyor. ergenlerde bu risk, orak hücre hastalığı olmayan birine nazaran 200 kat daha fazla oluyor.
Metabolik durumlar: Fabry hastalığı üzere durumlar; beyne kan sağlayan kan damarlarının daralması, yüksek tansiyon yahut olağandışı kolesterol düzeyleri üzere inme risk faktörlerinin gelişmesine niye olabiliyor.
Vaskülit: Kan damar (atar damar, toplar damar ve kılcal damar) duvarlarının iltihabı; damarlarda kalınlaşma, daralma ve zayıflama üzere değişiklikler yaparak damarların hasarlanmalarına yol açabiliyor. Bunun kararında damarın beslediği doku ve organlara kan akışı sınırlanacağı için bu kısımlarda hasar oluşuyor.
Alkol–madde bağımlılığı: Alkol ile unsur bağımlılığı da inmenin öteki niçinlerini oluşturuyor.
Hibya Haber Ajansı
Yanlış: İnme belirtileri geçti, doktora görünmem gerekmiyor
Doğrusu: “Kol yahut bacakta uyuşukluk ya da güçsüzlük hissi, konuşmakta zorluk çekmek ve ani gelişen şiddetli baş ağrısı üzere belirtileri 24 saat ortasında büsbütün düzelen inmelere ‘geçici iskemik atak’ deniyor ve bunlar tam inme için ihtar işaretini oluşturuyor. Bu niçinle ciddiye alınmalı ve kesinlikle doktora başvurulmaldır.” diyen Dr. Nebahat Bilici, iskemik atakla ilgili şu ayrıntıları veriyor: “Atak mühleti ortalama 2-15 dakika sürüyor. Mühletin kısalığı iç rahatlatıcı bir özellik olarak görülmemeli. Süreksiz iskemik atağını izleyen 90 gün ortasında inme geçirme riski yaklaşık yüzde 10 oluyor. Bu olguların yaklaşık yarısı birinci 1-2 gün ortasında gerçekleşiyor. Değerli uyarıcı bulguların gözden kaçması yahut ehemmiyet verilmemesi halinde, izleyen günlerde ortaya çıkabilecek kalıcı sakatlık yahut vefattan kurtulma talihi yitirilmiş olabiliyor.”
Yanlış: İnme önlenemeyen bir hastalık
Doğrusu: Toplumdaki yaygın inanışın tersine ‘inme’ önlenebilen bir hastalık. Hipertansiyon, tüm inme tipleri için birincil risk faktörünü oluşturuyor. Beyin damar yapısını bozarak inmeye yol açabiliyor. Diyabet, büyük damar yapısını bozarak çoğunlukla inmeye sebep oluyor. Kalp ritim bozuklukları, romatizmal kalp hastalıkları, geçirilmiş kalp krizi, kalp damar hastalıları da iskemik inme açısından önemli risk faktörlerini oluşturuyor. ötürüsıyla yüksek kan yağları (kolesterol ve trigliseridler), hipertansiyon, diyabet ve obezitenin yanı sıra sigara, alkol ve hareketsiz hayat üzere risk faktörleri denetim altına alındığında inmeler neredeyse yüzde 80 oranında önlenebiliyor. Balıktan, zerzevat ve zeytinyağından varlıklı Akdeniz diyeti de inme riskini azaltmaya yardımcı oluyor.
Yanlış: İnme daha sonrasında gelişen konuşma kuvvetliğü, görme kaybı, kol ve bacaklarda güç kaybı üzere sıkıntılar kalıcıdır
Doğrusu: İnme daha sonrasında oluşan güç kaybı, konuşma bozukluğu ve görme kaybı üzere hasarlar erken müdahale edildiğinde tedavi edilebiliyor. Fakat hasarlar birtakım hastalarda günler haftalar ortasında düzelirken, hasar ağırsa bu durum aylarca sürebiliyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Nebahat Bilici, rehabilitasyonda en değerli periyodun birinci 6 aylık süreç olduğunu belirterek, “Hasta bu vakitte düzgünleşme potansiyelinin yaklaşık yüzde 50’sine ulaşıyor. İnme geçiren hastada bir yılda süratli bir düzelme olup, felçte kısmen yahut büsbütün düzgünleşme görülebiliyor. Bir yıldan daha uzun süren bulgularda ise düzelme epey daha yavaş oluyor” diyor.
Yanlış: İnmenin tedavisi yoktur
Doğrusu: Nöroloji Uzmanı Dr. Nebahat Bilici, yaygın inanışın tersine, hastaneye vaktinde başvurulduğunda inmenin bir epeyce hastada tedavi edilebildiğini belirterek, şöyleki devam ediyor: “Nörolojik bulguların başlamasından itibaren, birinci 4-6 saatte hastaya müdahale edildiği durumda, pıhtılaşmanın niye olduğu tıkayıcı inmelerin pıhtı eritici ilaçlarla büsbütün iyileşebilme talihi vardır. Lakin bu tedavinin uygulanabilmesi için hastaların tedavinin yapılabildiği uygun hastanelere süratli biçimde ulaştırılmaları gerekiyor.”
Tedavinin niçine yönelik uygulandığını vurgulayan Dr. Nebahat Bilici, “Örneğin hastada ‘atriyal fibrilasyon’ üzere bir ritim bozukluğu yahut geçirilmiş kalp kapak ameliyatı var ise antikoagülan, bir diğer deyişle kanın pıhtılaşmasını önleyen tedavi uygulanıyor. Şayet inmeden şah damarında ileri darlığa yol açan bir plak sorumluysa, bu damarın cerrahi yolla yahut stentle açılması öneriliyor. Sonuç olarak tedavi ve yaklaşım hastadan hastaya değişiyor.”
Yanlış: İnme yalnızca ileri yaşta görülür
Doğrusu: Yaş ilerledikçe risk artsa da inme her yaşta görülebiliyor. O denli ki inmelerin varsayımı yüzde 10’u 50 yaşın altındaki bireylerde gelişiyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Nebahat Bilici, 50 yaşın altındaki şahıslarda görülen inme niçinlerinden kimilerini şu biçimde sıralıyor:
Doğumsal kalp hastalıkları: Kalbin yapısal anomalileri yahut sistemsiz kalp ritimlerine yol açan kalbin yapısal bozuklukları inme riskini artırıyor.
Kanama-pıhtılaşma bozuklukları: Orak hücre anemisi ve deforme olmuş orak hücre halindeki kan hücreleri atardamar ile damarları tıkayabiliyor ve felç riskini değerli ölçüde artırabiliyor. ergenlerde bu risk, orak hücre hastalığı olmayan birine nazaran 200 kat daha fazla oluyor.
Metabolik durumlar: Fabry hastalığı üzere durumlar; beyne kan sağlayan kan damarlarının daralması, yüksek tansiyon yahut olağandışı kolesterol düzeyleri üzere inme risk faktörlerinin gelişmesine niye olabiliyor.
Vaskülit: Kan damar (atar damar, toplar damar ve kılcal damar) duvarlarının iltihabı; damarlarda kalınlaşma, daralma ve zayıflama üzere değişiklikler yaparak damarların hasarlanmalarına yol açabiliyor. Bunun kararında damarın beslediği doku ve organlara kan akışı sınırlanacağı için bu kısımlarda hasar oluşuyor.
Alkol–madde bağımlılığı: Alkol ile unsur bağımlılığı da inmenin öteki niçinlerini oluşturuyor.
Hibya Haber Ajansı