MERT İNAN/ İSTANBUL- Türkiye’de yıllardır kan ve organ bağışının değerine dikkat çekilmeye çalışılırken, kadavra bağışı ise geri planda kalmaya devam ediyor. halbuki ki, tıbbi literatürde kadavra olarak tanımlanan meyyit insan bedeni üzerinde uygulamalı eğitim, hekimliğe giden yol ve yeni tedavi biçimleri için şayet olmazsa olmaz sayılıyor. Buna karşın Türkiye genelinde vefatından daha sonra kadavra olmayı kabul edenlerin sayısı bir yıllık süreçte, bir elin parmaklarını geçmiyor. Türkiye’de ölümündilk evvel vasiyet bırakarak vücudunu kadavra olarak tıp fakültesine bağışlayan tanınmış isimler içinde; üretimci ve direktör Cumhur Atalay, psikiyatri uzmanı Doç. Dr. Kriton Dinçmen, cemiyet hayatının tanınmış simalarından Muzaffer Eranus, Modacı Vural Gökçaylı isimleri dikkat çekiyor. Halihazırda hayatta olan müzisyen Ekrem Ataer ve eşi Muharrir Ece Ataer, müzikçi Nez de kadavra bağışında bulunan isimler içinde yer alıyor.
Anatomi uzmanları vücudunu bağışlayanlar için hem öldüklerinde, tıpkı vakitte tıp fakültesindeki kadavra eğitim süreci bitişinde dini ritüeller ile defin süreci gerçekleştirildiğinin altını çiziyorlar. Uzmanlar ayrıyeten kadavra vasiyetinde bulunan bireylerin sağlıklarında kesinlikle yakınlarıyla konuşup, bilgi vermeleri gerekliliğinin de altını çizerken, buna münasebet olarak, öldükten daha sonra vücudunu tıp fakültesine bağışlayan fakat yakınlarının karşı çıkması niçiniyle bu isteği yerine getirilmeyen Seyfi Dursunoğlu meselae dikkat çekiyorlar.
‘Dini sakıncası yok’
Ölümünden daha sonra kadavra olmayı kabul eden çok az sayıdaki bilim insanlarından biri olan Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yakup Tuna, sorularımızı yanıtlarken, “Tıp öğrencileri için kadavra eğitimin şayet olmazsa olmazı. Her ne kadar maket kadavralar üzerinde eğitim yapan fakülteler olsa da insanın yapısını lakin beşere dokunarak, hissederek öğrenebilirsiniz” diyor. Kadavra olmayı kabul etmenin dini açıdan bir sakıncası olmadığını kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Tuna, “Kadavra olmayı kabul eden ve bunu imza altına alan bireyler öldükten daha sonra özel ilaçlama ve tahnit süreçlerinden daha sonra üç ile 10 yıl içinde kadavra olarak bozulmadan saklanabiliyorlar. Hem öncesinde birebir vakitte kadavralık sürecinin bitiminde dini yollara uygun defin süreci gerçekleştiriliyor. Bağışçı yahut yakınları vücudun bir süre daha sonra defnedilmesini istiyorsa, bağışçının yahut yakınlarının müsaade verdiği mühlet bitmiş olduğinde mesela üç ya da dört yıl daha sonra masrafları tıp fakültesi tarafınca karşılanarak istenilen yere nakledilip defin süreci sağlanıyor. En büyük yanlış bilgi ise kadavranın bütünlüğüne ziyan verildiği istikametindeki telaffuzlar. Kadavraya tıpkı bir hastayı ameliyat eder üzere yaklaşırız. Eğitim verilecek beden kısımlar açıldıktan daha sonra ders bitiminde dikilerek eski haline getirilir. Tıp eğitiminde kadavranın paramparça edilmesi üzere bir durum kelam konusu değildir.”
‘İnsanlığa düzgünlük yapmalıyız’
Ölümlerinin akabinde vücutlarını kadavra olarak bağışlayan isimler içinde müzisyen Ekrem Ataer ile eşi muharrir Ece Ataer de bulunuyor.
Yazar Ece Ataer, iki yıl evvel eşiyle bir arada vücut bağışında bulunmaya karar verdiklerini belirterek, “Eşimle birlikte yaşadığım üzere ölmek istiyoruz. İnsanlığa ve bilimsel araştırmalara katkımız olması en büyük idealimiz. Öldükten daha sonra toprak altında çürüyüp gitmektense, arkamızdan gelen insanlara şifa olacak araştırmalara hizmet etmeyi misyon edindik. Eşimle bir arada vücut bağışını kampanya haline getirmek için elimizden geldiğince insanları bilinçlendirmeye çalışıyoruz. 2020 yılında vasiyetimizi hazırlayıp avukat eşliğinde noterde onaylattık. Öldükten daha sonra Cerrahpaşa Tıp Fakültesi öğrencileri vücudumuz üzerinde eğitim alacaklar” diye konuştu.
Ataer, hekimler içinde vücut bağışının azlığına üzüldüklerini de lisana getirirken, “Bizi asıl üzen ise bilim ve tıp dünyasından hocaların vücut bağışında bulunmamaları. Eşimle bağışçı olduktan daha sonra anne ve babam da bağışçı olmaya karar verdiler. Hekimler içinde vücut bağışının artması gerektiğini düşünüyorum. Eninde sonunda toprağa karışacağız. Öldükten daha sonraki birkaç yıl boyunca da insanlığa uygunluk yapmalıyız” tabirlerini kullandı.
‘Yavaş yavaş bilinçleniyoruz’
Prof. Dr. Ayşin Kale (İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı):
“Çapa Tıp olarak, Anadolu’daki biroldukca tıp fakültesinden daha şanslıyız. Yılda iki üç bağışçımızın vücudu kadavra olarak fakültemize geliyor. Yakın vakte kadar yurtharicinden kadavra ithal ediyorduk lakin son senelerda beşerler bu hususta daha bilinçlenmiş durumda. Avrupa’ya kıyasla fazlaca geride olsak da on yıl öncesine göre daha güzel durumdayız. Kadavralar, özel ilaçlama formlarıyla uzun yıllar özel derin donduruculu dolaplarda saklanabiliyor. Gerçek ilaçlanmış kadavranın eğitimde kullanım müddeti beş ile on yıl içinde değişiyor. Tıp fakültesi öğrencileri birinci ve ikinci sınıfta haftada iki gün anatomi dersinde kadavra üzerinde eğitim alıyor.”
‘Kadavrasız tıp eğitimi olmaz’
Prof. Dr. Çağatay Barut (Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi): “Hekim adayı için kadavra ile karşılaştığı birinci an tıp hayatının en unutulmaz anılarından biridir. Kaliteli sıhhat hizmeti için, uygun yetişmiş sıhhat çalışanlarına gereksinim var. Tıp eğitiminin kadavrasız olamayacağı açıktır. Kovid-19 salgını niçiniyle yurtharicinden kadavra temin edilen ülkelerde vücut bağışının azalması ve salgın mevzuatı niçiniyle kadavra temininde zorluklar yaşanmaya başladı. Gereken maddi kaynak temin edilse bile kaynak ülkelerde kâfi vücut olmaması niçiniyle yurtharicinden kadavra temininde zorluklar yaşanıyor. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde kadavralar her yıl 350 öğrencinin eğitimine katkı sağlıyor.”
‘Bilim dünyasının kutsal varlığı’
Öldükten daha sonra da insanların hayatına dokunmak, öğrencilerin eğitimine katkı sunmak için 15 yıl evvel vücut bağışına karar verdiğini kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Yakup Tuna, “Öğrencilerime öldükten daha sonra da benden kurtulamayacakların söyleyerek tebessüm ediyorum. Tıp topluluğu kadavraya son derece saygılıdır. Kadavra bilim dünyası için kutsal bir varlıktır. Kadavra karşısında her doktor ve öğrenci önünü ilikler. Öğrencilerimi, her keresinde, ‘Ben öğretemem ancak kadavra öğretir, kadavraya hürmet duyun’ diye uyarırım. Almanya’da, her yıl yüzlerce kadavra tıp fakültelerine gelirken, bu oran tüm Türkiye’de beşi geçmiyor. Bu niçinle biroldukca tıp fakültesi 15-20 bin dolar ödeyerek yurtharicinden kadavra getirtmek zorunda kalıyor” dedi.
Anatomi uzmanları vücudunu bağışlayanlar için hem öldüklerinde, tıpkı vakitte tıp fakültesindeki kadavra eğitim süreci bitişinde dini ritüeller ile defin süreci gerçekleştirildiğinin altını çiziyorlar. Uzmanlar ayrıyeten kadavra vasiyetinde bulunan bireylerin sağlıklarında kesinlikle yakınlarıyla konuşup, bilgi vermeleri gerekliliğinin de altını çizerken, buna münasebet olarak, öldükten daha sonra vücudunu tıp fakültesine bağışlayan fakat yakınlarının karşı çıkması niçiniyle bu isteği yerine getirilmeyen Seyfi Dursunoğlu meselae dikkat çekiyorlar.
‘Dini sakıncası yok’
Ölümünden daha sonra kadavra olmayı kabul eden çok az sayıdaki bilim insanlarından biri olan Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yakup Tuna, sorularımızı yanıtlarken, “Tıp öğrencileri için kadavra eğitimin şayet olmazsa olmazı. Her ne kadar maket kadavralar üzerinde eğitim yapan fakülteler olsa da insanın yapısını lakin beşere dokunarak, hissederek öğrenebilirsiniz” diyor. Kadavra olmayı kabul etmenin dini açıdan bir sakıncası olmadığını kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Tuna, “Kadavra olmayı kabul eden ve bunu imza altına alan bireyler öldükten daha sonra özel ilaçlama ve tahnit süreçlerinden daha sonra üç ile 10 yıl içinde kadavra olarak bozulmadan saklanabiliyorlar. Hem öncesinde birebir vakitte kadavralık sürecinin bitiminde dini yollara uygun defin süreci gerçekleştiriliyor. Bağışçı yahut yakınları vücudun bir süre daha sonra defnedilmesini istiyorsa, bağışçının yahut yakınlarının müsaade verdiği mühlet bitmiş olduğinde mesela üç ya da dört yıl daha sonra masrafları tıp fakültesi tarafınca karşılanarak istenilen yere nakledilip defin süreci sağlanıyor. En büyük yanlış bilgi ise kadavranın bütünlüğüne ziyan verildiği istikametindeki telaffuzlar. Kadavraya tıpkı bir hastayı ameliyat eder üzere yaklaşırız. Eğitim verilecek beden kısımlar açıldıktan daha sonra ders bitiminde dikilerek eski haline getirilir. Tıp eğitiminde kadavranın paramparça edilmesi üzere bir durum kelam konusu değildir.”
‘İnsanlığa düzgünlük yapmalıyız’
Ölümlerinin akabinde vücutlarını kadavra olarak bağışlayan isimler içinde müzisyen Ekrem Ataer ile eşi muharrir Ece Ataer de bulunuyor.
Yazar Ece Ataer, iki yıl evvel eşiyle bir arada vücut bağışında bulunmaya karar verdiklerini belirterek, “Eşimle birlikte yaşadığım üzere ölmek istiyoruz. İnsanlığa ve bilimsel araştırmalara katkımız olması en büyük idealimiz. Öldükten daha sonra toprak altında çürüyüp gitmektense, arkamızdan gelen insanlara şifa olacak araştırmalara hizmet etmeyi misyon edindik. Eşimle bir arada vücut bağışını kampanya haline getirmek için elimizden geldiğince insanları bilinçlendirmeye çalışıyoruz. 2020 yılında vasiyetimizi hazırlayıp avukat eşliğinde noterde onaylattık. Öldükten daha sonra Cerrahpaşa Tıp Fakültesi öğrencileri vücudumuz üzerinde eğitim alacaklar” diye konuştu.
Ataer, hekimler içinde vücut bağışının azlığına üzüldüklerini de lisana getirirken, “Bizi asıl üzen ise bilim ve tıp dünyasından hocaların vücut bağışında bulunmamaları. Eşimle bağışçı olduktan daha sonra anne ve babam da bağışçı olmaya karar verdiler. Hekimler içinde vücut bağışının artması gerektiğini düşünüyorum. Eninde sonunda toprağa karışacağız. Öldükten daha sonraki birkaç yıl boyunca da insanlığa uygunluk yapmalıyız” tabirlerini kullandı.
‘Yavaş yavaş bilinçleniyoruz’
Prof. Dr. Ayşin Kale (İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı):
“Çapa Tıp olarak, Anadolu’daki biroldukca tıp fakültesinden daha şanslıyız. Yılda iki üç bağışçımızın vücudu kadavra olarak fakültemize geliyor. Yakın vakte kadar yurtharicinden kadavra ithal ediyorduk lakin son senelerda beşerler bu hususta daha bilinçlenmiş durumda. Avrupa’ya kıyasla fazlaca geride olsak da on yıl öncesine göre daha güzel durumdayız. Kadavralar, özel ilaçlama formlarıyla uzun yıllar özel derin donduruculu dolaplarda saklanabiliyor. Gerçek ilaçlanmış kadavranın eğitimde kullanım müddeti beş ile on yıl içinde değişiyor. Tıp fakültesi öğrencileri birinci ve ikinci sınıfta haftada iki gün anatomi dersinde kadavra üzerinde eğitim alıyor.”
‘Kadavrasız tıp eğitimi olmaz’
Prof. Dr. Çağatay Barut (Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi): “Hekim adayı için kadavra ile karşılaştığı birinci an tıp hayatının en unutulmaz anılarından biridir. Kaliteli sıhhat hizmeti için, uygun yetişmiş sıhhat çalışanlarına gereksinim var. Tıp eğitiminin kadavrasız olamayacağı açıktır. Kovid-19 salgını niçiniyle yurtharicinden kadavra temin edilen ülkelerde vücut bağışının azalması ve salgın mevzuatı niçiniyle kadavra temininde zorluklar yaşanmaya başladı. Gereken maddi kaynak temin edilse bile kaynak ülkelerde kâfi vücut olmaması niçiniyle yurtharicinden kadavra temininde zorluklar yaşanıyor. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde kadavralar her yıl 350 öğrencinin eğitimine katkı sağlıyor.”
‘Bilim dünyasının kutsal varlığı’
Öldükten daha sonra da insanların hayatına dokunmak, öğrencilerin eğitimine katkı sunmak için 15 yıl evvel vücut bağışına karar verdiğini kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Yakup Tuna, “Öğrencilerime öldükten daha sonra da benden kurtulamayacakların söyleyerek tebessüm ediyorum. Tıp topluluğu kadavraya son derece saygılıdır. Kadavra bilim dünyası için kutsal bir varlıktır. Kadavra karşısında her doktor ve öğrenci önünü ilikler. Öğrencilerimi, her keresinde, ‘Ben öğretemem ancak kadavra öğretir, kadavraya hürmet duyun’ diye uyarırım. Almanya’da, her yıl yüzlerce kadavra tıp fakültelerine gelirken, bu oran tüm Türkiye’de beşi geçmiyor. Bu niçinle biroldukca tıp fakültesi 15-20 bin dolar ödeyerek yurtharicinden kadavra getirtmek zorunda kalıyor” dedi.