- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 2,935
Dünya gazetesinden Alaattin AKtaş’ın köşe yazısından alıntı
Dolar kuruna endeksli TL mevduat uygulaması biraz meyyit mü doğdu? Mevcut durumda dolar kuruna endeksleme imkanından mevduatın lakin yüzde 6.9’u yararlanabilecek. Vatandaş mevduat faizini 3 ayın ötesine uzatmadığı sürece dövize endeksleme kelam konusu olmayacak.
Sadece Merkez Bankası faizini düşük tutabilme uğruna nelere katlanıyoruz. Bankada hiç mevduatı olmayanlar, döviz artışından daha az faiz kazanan mevduat sahiplerinin eksiğini Hazine yoluyla kapatmış olacak.
Diyelim bu uygulama fazlaca yerinde ve hakikat. Uygun de dolar 18’i aşana, euro 20’ye ulaşana kadar niçin bekledik?
Türk parasının getirisini dolara endeksleyen uygulamada ayrıntılar yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. En çarpıcı ayrıntı hiç kuşku yok ki mevcut durumda bankalardaki mevduatın fakat yüzde 6.9’unun bu endekslemeden yararlanacak olması. Vatandaş şayet bankadaki parasının vadesini uzatmaz ve en az 3 ayın üstüne çıkarmazsa “Kur Muhafazalı TL Vadeli Mevduat” uygulaması bir manada meyyit doğmuş olacak.
Kelam konusu uygulamadan sadece gerçek şahıslar yararlanabilecek. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın dün yaptığı açıklamaya bakılırsa bu uygulamadan yararlanabilmek için mevduat hesaplarının 3, 6, 9 ya da 12 ay vadeli açılması gerekiyor. Bu hesaplara uygulanacak en düşük faiz oranı da Merkez Bankası’nın siyaset faiz oranı olacak. O oran da mevcut durumda yüzde 14 seviyesinde.
Uygulamadan yararlanmada hesap vadesi fazlaca değerli. 3 ayın altındaki vadelerde tutulan mevduat, bu uygulamadan yararlanamayacak.
Mevduatta vade dağılımı nasıl?
BDDK’nın ekim ayındaki durumu gösteren son bilgilerine bakılırsa gerçek bireylerin bankalardaki mevduatı 1.1 trilyon lira. Bu mevduatın 234.2 milyarı vadesiz tutuluyor. Mevduatın 154.2 milyarı bir aya kadar, 648.1 milyarı 1-3 ay ortası, 44.5 milyarı 3-6 ay ortası, 11.6 milyarı 6-12 ay ortası, 20.5 milyarı da 12 aydan uzun vadeli.
Şu durumda 1.1 trilyon liralık mevduatın sadece 3 aydan uzun vadeli tutulan 76.5 milyarı bu imkandan yararlandırılmış olacak. Bu fiyatın toplam mevduata oranı da sadece yüzde 6.9. Yani mevcut durumda mevduatın yüzde 93.1’i kapsam haricinde kalıyor.
Maliye’nin metnindeki yanılgı
Maliye bu uygulamanın ismini “Kur Muhafazalı TL Vadeli Mevduat” olarak deklare etti. Doğal ki doğrusu “Kur Muhafazalı Vadeli TL Mevduat” olmalıydı.
Haydi bir Türkçe yanlışı yapıldı. Asıl kusur kapsamı etkiliyor. Aslında Maliye Bakanlığı’nın dün yaptığı açıklama, ne denilmek istendiği dikkate alınmadan teğe bir uygulansa bir yıldan uzun vadeli 20.5 milyar liralık mevduat da kapsam dışı kalacak.
Maliye’nin açıklamasında “Hesaplar 3, 6, 9 ve 12 ay vadeler ile açılabilecek” deniliyor. Bu tabir de yanılgılı ya… Belirli ki “vadeli” denilmek isteniyor. Lakin kastettiğimiz kusur bu değil. “12 ay vadeli” kavramı öteki, “12 aydan uzun vadeli” kavramı başka! Herbiçimde mevduatı uzun vadeye yaymayı da amaçlayan bu düzenleme bir yılın üzerindeki vadeli hesapları kapsam dışı tutmuyordur. ötürüsıyla açıklama metnindeki tabirde yer alan “12 ay”, muhakkak ki 12 aydan uzun vadeli hesapları da kapsıyor. Lakin metinde yazanı teğe bir uygulamaya niyetlenirseniz bir yıldan uzun vadeli hesaplar kapsam dışı.
Vatandaş vadeyi uzatır mı?
Bu uygulamayla nelerin amaçlandığı muhakkak:
– Vatandaş tasarruf tercihini TL’den yana kullansın ve “Kur daha fazla artarsa TL’de durmakla ziyan ederim” derdini yaşamasın.
– Döviz cinsinden tasarruf etmiş olanlar TL’ye geçsin.
Hala TL mevduatta olanların bu imkandan yararlanmak için önemli bir vade kaydırması yapması gerekiyor. Gerçek şahısların mevduatının esasen beşte biri, yüzde 21’i vadesizde tutuluyor. Bu mevduatı değil üç aydan uzun vadeye, bir ay vadeliye bile kaydıramazsınız.
Bir aya kadar vadelinin hissesi yüzde 14, üç aya kadar vadelinin hissesi ise yüzde 58. Fakat, üç aya kadar vadeli dediğimizden üç aya yakın bir vade manası katiyetle çıkmaz. Bu hesaplar çoklukla 32 gün vadeli ve bir ay aşıldığı için de üç ay vadeli sınıfına giriyor.
bu biçimde da işte geriye sırf mevduatın yüzde 6.9’u kalıyor. Daha kısa vadeli mevduattan üç ayın üzerindeki vadeye ne kadar kayma olur? Kestirmek güç fakat herbiçimde bu imkandan yararlanacak mevduatın hissesi toplamda yüzde 20’leri, 25’leri fakat bulur.
Pekala döviz cinsinden tasarruf etmiş olanlar TL’ye geçer mi? Çok güç. Bu uygulamadan yararlanmak için kendinizi en az üç aylığına bağlayacak ve vade bitmeden para çekmek isterseniz tüm faiz hakkınızdan feragat etmiş olacaksınız. Dövizde gereksiniminiz kadarını her vakit satabilirsiniz. ötürüsıyla döviz hesaplarında bir çözülme sıkıntı.
Yastık altındaki altının da satılması ve TL mevduat olarak kıymetlendirilmesi isteniyor, umuluyor fakat orada bir hareket beklemek büyük optimistlik olur.
Vur Hazine’nin sırtına!
Merhum Kayahan Acar’ın o olağanüstü müziği geliyor akla:
“Bir kelam verdim ki dönemem…”
Biz de adeta o durumdayız.
Merkez Bankası’nın siyaset faizini aşağı çekmeye bir yemin etmiş olmalıyız ki, dönemiyoruz.
Ne kıymetine?
Merkez Bankası siyaset faizi 5 puan düşürüldü; Hazine’nin borçlanma faizi de birebir oranda arttı. Merkez’in faizini düşürmek Hazine’nin yükünü artırdı.
Merkez Bankası’nın faizi düşürüldü; döviz fırladı gitti, işler durma noktasına geldi, artırımları takip edebilmek mümkün olmaktan çıktı.
Merkez Bankası’nın faizi düşürüldü; bakıldı ki gidişat gidişat değil, yeni bir deva olarak TL mevduatın getirisi dolara endekslendi; mevduat sahibine “Faiz yüksekse onu alacaksın, kur daha yüksek oranda artmışsa ortadaki fark sana ödenecek” garantisi verildi. Pekala oluştuğu takdirde bu farkı kim ödeyecek, Hazine! Örneğin sizin hiç mevduatınız yok, komşunuz ya da iş dostunuz mevduattan kur artışı kadar kar elde edemezse onun eksiğini Hazine sizin paranızla ödeyecek. Gerçi Hazine hepimizin parasıyla şimdiye kadar neler neler ödemedi ki…
Merkez Bankası faizi düşürüldü; dolar 18 lirayken ya da euro 20 lirayken hangi hedefle olursa olsun, ister tasarruf etmek için, ister ithalat için, ister gelecekteki borç ödemesi için döviz almış olanlar büyük ziyana uğradı. Hele hele yüksek kurdan girdi alıp üretim yapacak olanlar tümden perişan oldu.
Artık kur mevduat faizinden daha fazla artarsa ortadaki fark Hazine’den karşılanacak. Kurun şimdilik fazla artmayacağını umuyoruz. Düzgün de önümüzdeki aylarda FED faiz artırır ve kurda bu sefer bizim dışımızdaki etkenlerle bir hızlanma olursa ne yapacağız? Hazine’ye binen yük arttıkça artacak. Hazine bu yükü omuzlayabilmek için kaçınılmaz olarak daha fazla borçlanacak. Artık bile yüzde 23 ötüründa bulunan borçlanma faizi, ister istemez daha da artacak.
Bütün bunlar ne için olacak; Merkez Bankası faizi düşük kalsın diye…
Bir kelam verdim ki dönemem!
Niçin artık?
yıllardır en büyük “düşmanımız” dış güçlerdi. Olağan ki yoktu o denli bir güç lakin gururumuzu da okşamıyor değildi bu.
“Öyle kuvvetliyüz ki herkes bizimle uğraşma gereği duyuyor.”
Fakat gördük ki dış güçler oysaki yokmuş!
Olsalardı yeni uygulama açıklanır açıklanmaz döviz bu biçimdesine düşer miydi? ötürüsıyla bu yeni uygulamanın en hoş yanı, yıllardır öcü üzere gösterilmeye çalışılan dış güçlerin aslında var olmadığını görmemiz oldu.
Geçelim dış güçler safsatasını… Bu uygulama açıklanır açıklanmaz madem döviz bu biçimdesine düşecekti, bunu sağlamak elimizdeydi, niye dolarda 18’leri, euroda 20’leri gorene kadar bekledik?
fiyatların bünyesine bu yüksek kur girdi. Dövize hayli hassas olan akaryakıt üzere mamüllerin haricinde kalan mamüllerin fiyatları kur düştü diye gerilemez. Bu mamüllerin birçoklarında üretim esasen gorece yüksek kurdan yapıldı ya da hammaddeler, orta mallar yüksek kurdan alındı. ötürüsıyla kur düştü ancak o yüksek kurun maliyetlere olan tesirini çabucak hemen tam manasıyla hayatış da değiliz.
Sahi, madem bu adımı atacaktık, niçin bu kadar bekledik? Yoksa evvelki gün birden mi aklımıza geldi?
Dolar kuruna endeksli TL mevduat uygulaması biraz meyyit mü doğdu? Mevcut durumda dolar kuruna endeksleme imkanından mevduatın lakin yüzde 6.9’u yararlanabilecek. Vatandaş mevduat faizini 3 ayın ötesine uzatmadığı sürece dövize endeksleme kelam konusu olmayacak.
Sadece Merkez Bankası faizini düşük tutabilme uğruna nelere katlanıyoruz. Bankada hiç mevduatı olmayanlar, döviz artışından daha az faiz kazanan mevduat sahiplerinin eksiğini Hazine yoluyla kapatmış olacak.
Diyelim bu uygulama fazlaca yerinde ve hakikat. Uygun de dolar 18’i aşana, euro 20’ye ulaşana kadar niçin bekledik?
Türk parasının getirisini dolara endeksleyen uygulamada ayrıntılar yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. En çarpıcı ayrıntı hiç kuşku yok ki mevcut durumda bankalardaki mevduatın fakat yüzde 6.9’unun bu endekslemeden yararlanacak olması. Vatandaş şayet bankadaki parasının vadesini uzatmaz ve en az 3 ayın üstüne çıkarmazsa “Kur Muhafazalı TL Vadeli Mevduat” uygulaması bir manada meyyit doğmuş olacak.
Kelam konusu uygulamadan sadece gerçek şahıslar yararlanabilecek. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın dün yaptığı açıklamaya bakılırsa bu uygulamadan yararlanabilmek için mevduat hesaplarının 3, 6, 9 ya da 12 ay vadeli açılması gerekiyor. Bu hesaplara uygulanacak en düşük faiz oranı da Merkez Bankası’nın siyaset faiz oranı olacak. O oran da mevcut durumda yüzde 14 seviyesinde.
Uygulamadan yararlanmada hesap vadesi fazlaca değerli. 3 ayın altındaki vadelerde tutulan mevduat, bu uygulamadan yararlanamayacak.
Mevduatta vade dağılımı nasıl?
BDDK’nın ekim ayındaki durumu gösteren son bilgilerine bakılırsa gerçek bireylerin bankalardaki mevduatı 1.1 trilyon lira. Bu mevduatın 234.2 milyarı vadesiz tutuluyor. Mevduatın 154.2 milyarı bir aya kadar, 648.1 milyarı 1-3 ay ortası, 44.5 milyarı 3-6 ay ortası, 11.6 milyarı 6-12 ay ortası, 20.5 milyarı da 12 aydan uzun vadeli.
Şu durumda 1.1 trilyon liralık mevduatın sadece 3 aydan uzun vadeli tutulan 76.5 milyarı bu imkandan yararlandırılmış olacak. Bu fiyatın toplam mevduata oranı da sadece yüzde 6.9. Yani mevcut durumda mevduatın yüzde 93.1’i kapsam haricinde kalıyor.
Maliye’nin metnindeki yanılgı
Maliye bu uygulamanın ismini “Kur Muhafazalı TL Vadeli Mevduat” olarak deklare etti. Doğal ki doğrusu “Kur Muhafazalı Vadeli TL Mevduat” olmalıydı.
Haydi bir Türkçe yanlışı yapıldı. Asıl kusur kapsamı etkiliyor. Aslında Maliye Bakanlığı’nın dün yaptığı açıklama, ne denilmek istendiği dikkate alınmadan teğe bir uygulansa bir yıldan uzun vadeli 20.5 milyar liralık mevduat da kapsam dışı kalacak.
Maliye’nin açıklamasında “Hesaplar 3, 6, 9 ve 12 ay vadeler ile açılabilecek” deniliyor. Bu tabir de yanılgılı ya… Belirli ki “vadeli” denilmek isteniyor. Lakin kastettiğimiz kusur bu değil. “12 ay vadeli” kavramı öteki, “12 aydan uzun vadeli” kavramı başka! Herbiçimde mevduatı uzun vadeye yaymayı da amaçlayan bu düzenleme bir yılın üzerindeki vadeli hesapları kapsam dışı tutmuyordur. ötürüsıyla açıklama metnindeki tabirde yer alan “12 ay”, muhakkak ki 12 aydan uzun vadeli hesapları da kapsıyor. Lakin metinde yazanı teğe bir uygulamaya niyetlenirseniz bir yıldan uzun vadeli hesaplar kapsam dışı.
Vatandaş vadeyi uzatır mı?
Bu uygulamayla nelerin amaçlandığı muhakkak:
– Vatandaş tasarruf tercihini TL’den yana kullansın ve “Kur daha fazla artarsa TL’de durmakla ziyan ederim” derdini yaşamasın.
– Döviz cinsinden tasarruf etmiş olanlar TL’ye geçsin.
Hala TL mevduatta olanların bu imkandan yararlanmak için önemli bir vade kaydırması yapması gerekiyor. Gerçek şahısların mevduatının esasen beşte biri, yüzde 21’i vadesizde tutuluyor. Bu mevduatı değil üç aydan uzun vadeye, bir ay vadeliye bile kaydıramazsınız.
Bir aya kadar vadelinin hissesi yüzde 14, üç aya kadar vadelinin hissesi ise yüzde 58. Fakat, üç aya kadar vadeli dediğimizden üç aya yakın bir vade manası katiyetle çıkmaz. Bu hesaplar çoklukla 32 gün vadeli ve bir ay aşıldığı için de üç ay vadeli sınıfına giriyor.
bu biçimde da işte geriye sırf mevduatın yüzde 6.9’u kalıyor. Daha kısa vadeli mevduattan üç ayın üzerindeki vadeye ne kadar kayma olur? Kestirmek güç fakat herbiçimde bu imkandan yararlanacak mevduatın hissesi toplamda yüzde 20’leri, 25’leri fakat bulur.
Pekala döviz cinsinden tasarruf etmiş olanlar TL’ye geçer mi? Çok güç. Bu uygulamadan yararlanmak için kendinizi en az üç aylığına bağlayacak ve vade bitmeden para çekmek isterseniz tüm faiz hakkınızdan feragat etmiş olacaksınız. Dövizde gereksiniminiz kadarını her vakit satabilirsiniz. ötürüsıyla döviz hesaplarında bir çözülme sıkıntı.
Yastık altındaki altının da satılması ve TL mevduat olarak kıymetlendirilmesi isteniyor, umuluyor fakat orada bir hareket beklemek büyük optimistlik olur.
Vur Hazine’nin sırtına!
Merhum Kayahan Acar’ın o olağanüstü müziği geliyor akla:
“Bir kelam verdim ki dönemem…”
Biz de adeta o durumdayız.
Merkez Bankası’nın siyaset faizini aşağı çekmeye bir yemin etmiş olmalıyız ki, dönemiyoruz.
Ne kıymetine?
Merkez Bankası siyaset faizi 5 puan düşürüldü; Hazine’nin borçlanma faizi de birebir oranda arttı. Merkez’in faizini düşürmek Hazine’nin yükünü artırdı.
Merkez Bankası’nın faizi düşürüldü; döviz fırladı gitti, işler durma noktasına geldi, artırımları takip edebilmek mümkün olmaktan çıktı.
Merkez Bankası’nın faizi düşürüldü; bakıldı ki gidişat gidişat değil, yeni bir deva olarak TL mevduatın getirisi dolara endekslendi; mevduat sahibine “Faiz yüksekse onu alacaksın, kur daha yüksek oranda artmışsa ortadaki fark sana ödenecek” garantisi verildi. Pekala oluştuğu takdirde bu farkı kim ödeyecek, Hazine! Örneğin sizin hiç mevduatınız yok, komşunuz ya da iş dostunuz mevduattan kur artışı kadar kar elde edemezse onun eksiğini Hazine sizin paranızla ödeyecek. Gerçi Hazine hepimizin parasıyla şimdiye kadar neler neler ödemedi ki…
Merkez Bankası faizi düşürüldü; dolar 18 lirayken ya da euro 20 lirayken hangi hedefle olursa olsun, ister tasarruf etmek için, ister ithalat için, ister gelecekteki borç ödemesi için döviz almış olanlar büyük ziyana uğradı. Hele hele yüksek kurdan girdi alıp üretim yapacak olanlar tümden perişan oldu.
Artık kur mevduat faizinden daha fazla artarsa ortadaki fark Hazine’den karşılanacak. Kurun şimdilik fazla artmayacağını umuyoruz. Düzgün de önümüzdeki aylarda FED faiz artırır ve kurda bu sefer bizim dışımızdaki etkenlerle bir hızlanma olursa ne yapacağız? Hazine’ye binen yük arttıkça artacak. Hazine bu yükü omuzlayabilmek için kaçınılmaz olarak daha fazla borçlanacak. Artık bile yüzde 23 ötüründa bulunan borçlanma faizi, ister istemez daha da artacak.
Bütün bunlar ne için olacak; Merkez Bankası faizi düşük kalsın diye…
Bir kelam verdim ki dönemem!
Niçin artık?
yıllardır en büyük “düşmanımız” dış güçlerdi. Olağan ki yoktu o denli bir güç lakin gururumuzu da okşamıyor değildi bu.
“Öyle kuvvetliyüz ki herkes bizimle uğraşma gereği duyuyor.”
Fakat gördük ki dış güçler oysaki yokmuş!
Olsalardı yeni uygulama açıklanır açıklanmaz döviz bu biçimdesine düşer miydi? ötürüsıyla bu yeni uygulamanın en hoş yanı, yıllardır öcü üzere gösterilmeye çalışılan dış güçlerin aslında var olmadığını görmemiz oldu.
Geçelim dış güçler safsatasını… Bu uygulama açıklanır açıklanmaz madem döviz bu biçimdesine düşecekti, bunu sağlamak elimizdeydi, niye dolarda 18’leri, euroda 20’leri gorene kadar bekledik?
fiyatların bünyesine bu yüksek kur girdi. Dövize hayli hassas olan akaryakıt üzere mamüllerin haricinde kalan mamüllerin fiyatları kur düştü diye gerilemez. Bu mamüllerin birçoklarında üretim esasen gorece yüksek kurdan yapıldı ya da hammaddeler, orta mallar yüksek kurdan alındı. ötürüsıyla kur düştü ancak o yüksek kurun maliyetlere olan tesirini çabucak hemen tam manasıyla hayatış da değiliz.
Sahi, madem bu adımı atacaktık, niçin bu kadar bekledik? Yoksa evvelki gün birden mi aklımıza geldi?