- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 2,935
Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirimleriyle rekor üstüne rekor kırdan döviz kurlarında bu gece sert gerileme ve dalgalanma yaşanıyor.
Güne 16,50’den başlayıp akşam saatlerinde 18,36 ile rekor kıran dolar/TL’de, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın deklare ettiğı lakin detayları belirli olmayan yeni finansal araçla sert düşüş görüldü.
Gündüz tarihi bir yükseliş kaydeden dolar kuru, gece de tarihi düşüşle 12,27 düzeyine kadar geriledi.
Pekala döviz kurlarını bu kadar sert biçimde düşüren yeni finansal araç ne?
KUR FARKINI ÖDEME VAADİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bugün kabine toplantısının akabinde yaptığı açıklamada şunları söylemiş oldu:
* Kurdaki dalgalanmayı durdurarak, göreceli bir istikrarı sağlamak için özgür piyasa iktisat kuralları çerçevesinde yeni araçları devreye alıyoruz. Artık sizlere bu çerçevede önümüzdeki günlerde hayata geçireceğimiz yeni önlemleri başlıklarıyla söz etmek istiyorum.
* Tasarruflarını değerlendirirken kurdaki yükselişten kaynaklanan korkularını gidermek isteyen vatandaşlarımıza yeni bir finansal alternatif sunuyoruz. İnsanlarımızın bankadaki TL varlığının mevduat çıkarı, kur artışından yüksekse bu getiriyi elde edecek. Lakin kur getirisi mevduat hasılatının üstünde kalırsa ortadaki fark direkt vatandaşımıza ödenecek. Bu çıkar stopaj vergisinden de muaf tutulacak.
* Bundan daha sonra hiç bir vatandaşımızın kur daha yüksek olacak diye mevduatını TL’den dövize geçirmesine gereksinim kalmayacak.
Bu aracın detayları çabucak hemen belirli değil lakin ‘dövize endeksli TL mevduat’ konusunda ekonomist Dr. Murat Kubilay, tecrübeli bankacı Kerim Rota ve Prof. Dr. Cem Başlevent, sozcu.com.tr’nin sorularını yanıtladı ve muhtemel getiriler ile riskleri anlattı.
‘RİSKİ HAZİNE ÜSTLENECEK’
“Mevcut uygulanan siyasetler dövize talebi artırıyor ve bu durum hem dövizin fiyatının artmasına birebir vakitte yurt dışına ve yastık altına döviz çıkışına niye oluyor. Bu durumların birincisi yüksek enflasyona ikincisi ise finansal sistemin sarsılmasına niye oluyor” kelamlarıyla mevcut durumu anlatan Kubilay, yeni açıklanan araç için şunları söylemiş oldu:
“Döviz olmayan lakin döviz gibisi getiri sağlayan enstrümanlar kullanılmak isteniyor. bu biçimdece memleketler arası karşılığı olan döviz banknotları yerine, sırf Türkiye’de kabul edilen fakat gerçek döviz kadar getiri sağlayan finansal araçlar yatırımcılara sunuluyor. Kurumlar için döviz endeksli tahvil ve daha hayli bireyler için döviz getirili mevduat ön plana çıkıyor.”
“Nasıl bir mukavele olacağı kesin bilinmemekle bir arada; muhtemelen TL mevduat getirisinin üstüne, var ise dövizin ek getirisi, eklenecek (gdolayısü var ise düşülmeyecek). Natürel bu durum, dövizin yükselmeye devam etmesi halinde, bankalarda önemli bir yük bırakacak. Bu kısmı da Hazine üstlenecek.”
‘ENFLASYONU PATLATABİLİR’
Şayet bu önleme karşın döviz kurları süratli bir biçimde üst giderse, Hazine’nin bu getirileri TL cinsi ödeyeceği için epey önemli TL üretimi, yani mali genişleme gerekeceğini lisana getiren Kubilay, riskleri şu sözlerle anlattı:
“Sistemin kritik noktası inanç; yani döviz mi yoksa dövize endeksli lakin TL cinsi bir enstrüman mı sorusuna vatandaşın vereceği yanıt.
Şayet direkt dövize talep sürerse, bu biçimde bu tahvil ve mevduatlar için ödenmesi gerekecek faiz yükü fazlaca artar; evvel devlet bütçesi bozulur akabinde da ödenebilmesi için yaratılan TL’den dolayı enflasyon yeterlice patlar.
‘DÖVİZE TALEBİ YAVAŞLATABİLİR’
Şayet bu talep durursa, Hazine’ye yük kalmadan kur artışı durdurulur; olağan TL mevduat faiz yükünü yalnızca bankalar öder. Yani asıl sıkıntı gerçek dövizle döviz gibisi içindeki getiri farkı olmayacağına ikna olunması ve memleketler arası geçerlilik olmamasının önemsenmemesi.”
İçinde bulunduğumuz durumun bir itimat krizi olduğunu, yani sorunun TL’nin yetersiz getirisini aşmış durumda olduğunu belirten Kubilay, “Bu niçinle bu tip enstrümanlarla kur artışını tümden durdurmak güç, yavaşlatmaksa mümkün fakat bütçedeki bozulma ve enflasyondaki artış pahasına” dedi.
Yatırımcılar bu enstrümanı tercih ederse, devletin en büyük getirisinin yastık altına giden dövizi durdurmak olacağına işaret eden Kubilay, “bu biçimdece finansal sistemin çok fiziki döviz talebiyle sarsılma ihtimali ve sonucunda sermaye denetimi tasası gündemden düşer. Fakat tüm sistem inanca dayalı olduğu için, Erdoğan’ın seçime yaklaşan periyotta popülist siyaset uygulama ihtimali bulunduğu için, toplumda da Erdoğan’ın finansal tercihlerine ait genel bir kanı olduğu için, iktidarın arzuladığı sonuçlara muhtemelen ulaşılamayacak. Özetle, mevcut döviz mevduatlarında bir çözülme güç, lakin dövize olan yeni talepte bir yavaşlama ihtimal dahilinde” dedi.
’70’LERDE GİBİSİ UYGULANDI, HAZİNE ZİYAN ETTİ’
Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı da olan Kerim Rota, buna misal bir uygulamanın ‘dövize çevrilebilir mevduat’ ismiyle 1967-1977 içindeki 10 yılda yurt haricindeki emekçi dövizleri ve şirketlerin döviz gelirleri için uygulandığını lakin devalüasyonlar olunca Hazine’nin o periyot için büyük bir sayı olan 2,5 milyar dolar ziyanla bu uygulamaya son verdiğini hatırlattı.
Şayet yeni uygulama yaygın ve ulaşılabilir bir eser olursa TL ya da döviz mevduat yapan her insanın buna geçebileceğini ve birinci etapta kur düşüşü olabileceğini belirten Rota, lakin bu eserin mümkün kur artışlarına karşı Hazine’ye büyük yük getirebileceğini, büyük tehlike oluşturacağını, tüm finansal sistemin dolarize olması manasına geleceğini vurguladı.
Rota, yeni uygulamayla bir arada TL kredilerde de faiz oranı belirlemenin epeyce güç olabileceğini, bankaların kredi faizlerinde önemli artışa gidebileceğini belirtti.
‘VADE VE ÖTEKİ DETAYLAR ÖNEMLİ’
Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent, bu eseri özel bankaların sunmasının sıkıntı olduğunu, Merkez Bankası’nın kararlarından dolayı ortaya çıkabilecek maliyetleri karşılama bahtlarının olmayacağını, fakat kur farkını Hazine karşılarsa mümkün olabileceğini belirtti.
Kamu bankaları bu eseri sunmaları durumunda tüm talebi karşılayıp karşılamayacaklarının, açılan hesapların vadesinin ne olacağının, mesela bu cins bir hesap açan mudiden parasını en az 1 yıl tutmasının istenip istenmeyeceğini görmek gerektiğini belirten Başlevent, “Bu soruların cevabı, ne kadar cazip olacağını belirleyecek. Günümüzün karmaşık finansal piyasalarında ne üzere sonuçlara yol açacağını, öngörmek fazlaca kolay değil” dedi.
‘YAKIN TARİHİN EN DOLARİZE BİLANÇOSU’
Öte yandan, TCMB’nin eski başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara da yeni açıklanan uygulamaya dair yorumunu toplumsal medya hesabından paylaştı.
Kara, “Son senelerda döviz borçlanma, TCMB rezerv satışları ve dövizli ödeme garantileri ile merkezi hükümet sistemin kur riskini üzerine almıştı. Listeye dövize endeksli mevduat ve ihracatçıya ileri vadeli kurun eklenmesiyle kamu kesiti yakın tarihin en dolarize bilançosuna sahip oldu” dedi.
‘ADINA FAİZ ARTIŞI DENMEDEN EPİK FAİZ ARTIŞI’
İktisatçı Refet Gürkaynak, Twitter hesabından paylaştığı değerlendirmede “Adına faiz artışı denmeyerek epik faiz artışı yapıldı. Merkez Bankası yüzde 14 ile para vermeye devam edecekse bu da işe yaramaz. Temel iktisat ile arbedeye girip bütün ülkenin başını gözünü yardırdılar” dedi.
Güne 16,50’den başlayıp akşam saatlerinde 18,36 ile rekor kıran dolar/TL’de, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın deklare ettiğı lakin detayları belirli olmayan yeni finansal araçla sert düşüş görüldü.
Gündüz tarihi bir yükseliş kaydeden dolar kuru, gece de tarihi düşüşle 12,27 düzeyine kadar geriledi.
Pekala döviz kurlarını bu kadar sert biçimde düşüren yeni finansal araç ne?
KUR FARKINI ÖDEME VAADİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bugün kabine toplantısının akabinde yaptığı açıklamada şunları söylemiş oldu:
* Kurdaki dalgalanmayı durdurarak, göreceli bir istikrarı sağlamak için özgür piyasa iktisat kuralları çerçevesinde yeni araçları devreye alıyoruz. Artık sizlere bu çerçevede önümüzdeki günlerde hayata geçireceğimiz yeni önlemleri başlıklarıyla söz etmek istiyorum.
* Tasarruflarını değerlendirirken kurdaki yükselişten kaynaklanan korkularını gidermek isteyen vatandaşlarımıza yeni bir finansal alternatif sunuyoruz. İnsanlarımızın bankadaki TL varlığının mevduat çıkarı, kur artışından yüksekse bu getiriyi elde edecek. Lakin kur getirisi mevduat hasılatının üstünde kalırsa ortadaki fark direkt vatandaşımıza ödenecek. Bu çıkar stopaj vergisinden de muaf tutulacak.
* Bundan daha sonra hiç bir vatandaşımızın kur daha yüksek olacak diye mevduatını TL’den dövize geçirmesine gereksinim kalmayacak.
Bu aracın detayları çabucak hemen belirli değil lakin ‘dövize endeksli TL mevduat’ konusunda ekonomist Dr. Murat Kubilay, tecrübeli bankacı Kerim Rota ve Prof. Dr. Cem Başlevent, sozcu.com.tr’nin sorularını yanıtladı ve muhtemel getiriler ile riskleri anlattı.
‘RİSKİ HAZİNE ÜSTLENECEK’
“Mevcut uygulanan siyasetler dövize talebi artırıyor ve bu durum hem dövizin fiyatının artmasına birebir vakitte yurt dışına ve yastık altına döviz çıkışına niye oluyor. Bu durumların birincisi yüksek enflasyona ikincisi ise finansal sistemin sarsılmasına niye oluyor” kelamlarıyla mevcut durumu anlatan Kubilay, yeni açıklanan araç için şunları söylemiş oldu:
“Döviz olmayan lakin döviz gibisi getiri sağlayan enstrümanlar kullanılmak isteniyor. bu biçimdece memleketler arası karşılığı olan döviz banknotları yerine, sırf Türkiye’de kabul edilen fakat gerçek döviz kadar getiri sağlayan finansal araçlar yatırımcılara sunuluyor. Kurumlar için döviz endeksli tahvil ve daha hayli bireyler için döviz getirili mevduat ön plana çıkıyor.”
“Nasıl bir mukavele olacağı kesin bilinmemekle bir arada; muhtemelen TL mevduat getirisinin üstüne, var ise dövizin ek getirisi, eklenecek (gdolayısü var ise düşülmeyecek). Natürel bu durum, dövizin yükselmeye devam etmesi halinde, bankalarda önemli bir yük bırakacak. Bu kısmı da Hazine üstlenecek.”
‘ENFLASYONU PATLATABİLİR’
Şayet bu önleme karşın döviz kurları süratli bir biçimde üst giderse, Hazine’nin bu getirileri TL cinsi ödeyeceği için epey önemli TL üretimi, yani mali genişleme gerekeceğini lisana getiren Kubilay, riskleri şu sözlerle anlattı:
“Sistemin kritik noktası inanç; yani döviz mi yoksa dövize endeksli lakin TL cinsi bir enstrüman mı sorusuna vatandaşın vereceği yanıt.
Şayet direkt dövize talep sürerse, bu biçimde bu tahvil ve mevduatlar için ödenmesi gerekecek faiz yükü fazlaca artar; evvel devlet bütçesi bozulur akabinde da ödenebilmesi için yaratılan TL’den dolayı enflasyon yeterlice patlar.
‘DÖVİZE TALEBİ YAVAŞLATABİLİR’
Şayet bu talep durursa, Hazine’ye yük kalmadan kur artışı durdurulur; olağan TL mevduat faiz yükünü yalnızca bankalar öder. Yani asıl sıkıntı gerçek dövizle döviz gibisi içindeki getiri farkı olmayacağına ikna olunması ve memleketler arası geçerlilik olmamasının önemsenmemesi.”
İçinde bulunduğumuz durumun bir itimat krizi olduğunu, yani sorunun TL’nin yetersiz getirisini aşmış durumda olduğunu belirten Kubilay, “Bu niçinle bu tip enstrümanlarla kur artışını tümden durdurmak güç, yavaşlatmaksa mümkün fakat bütçedeki bozulma ve enflasyondaki artış pahasına” dedi.
Yatırımcılar bu enstrümanı tercih ederse, devletin en büyük getirisinin yastık altına giden dövizi durdurmak olacağına işaret eden Kubilay, “bu biçimdece finansal sistemin çok fiziki döviz talebiyle sarsılma ihtimali ve sonucunda sermaye denetimi tasası gündemden düşer. Fakat tüm sistem inanca dayalı olduğu için, Erdoğan’ın seçime yaklaşan periyotta popülist siyaset uygulama ihtimali bulunduğu için, toplumda da Erdoğan’ın finansal tercihlerine ait genel bir kanı olduğu için, iktidarın arzuladığı sonuçlara muhtemelen ulaşılamayacak. Özetle, mevcut döviz mevduatlarında bir çözülme güç, lakin dövize olan yeni talepte bir yavaşlama ihtimal dahilinde” dedi.
’70’LERDE GİBİSİ UYGULANDI, HAZİNE ZİYAN ETTİ’
Gelecek Partisi Genel Lider Yardımcısı da olan Kerim Rota, buna misal bir uygulamanın ‘dövize çevrilebilir mevduat’ ismiyle 1967-1977 içindeki 10 yılda yurt haricindeki emekçi dövizleri ve şirketlerin döviz gelirleri için uygulandığını lakin devalüasyonlar olunca Hazine’nin o periyot için büyük bir sayı olan 2,5 milyar dolar ziyanla bu uygulamaya son verdiğini hatırlattı.
Şayet yeni uygulama yaygın ve ulaşılabilir bir eser olursa TL ya da döviz mevduat yapan her insanın buna geçebileceğini ve birinci etapta kur düşüşü olabileceğini belirten Rota, lakin bu eserin mümkün kur artışlarına karşı Hazine’ye büyük yük getirebileceğini, büyük tehlike oluşturacağını, tüm finansal sistemin dolarize olması manasına geleceğini vurguladı.
Rota, yeni uygulamayla bir arada TL kredilerde de faiz oranı belirlemenin epeyce güç olabileceğini, bankaların kredi faizlerinde önemli artışa gidebileceğini belirtti.
‘VADE VE ÖTEKİ DETAYLAR ÖNEMLİ’
Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent, bu eseri özel bankaların sunmasının sıkıntı olduğunu, Merkez Bankası’nın kararlarından dolayı ortaya çıkabilecek maliyetleri karşılama bahtlarının olmayacağını, fakat kur farkını Hazine karşılarsa mümkün olabileceğini belirtti.
Kamu bankaları bu eseri sunmaları durumunda tüm talebi karşılayıp karşılamayacaklarının, açılan hesapların vadesinin ne olacağının, mesela bu cins bir hesap açan mudiden parasını en az 1 yıl tutmasının istenip istenmeyeceğini görmek gerektiğini belirten Başlevent, “Bu soruların cevabı, ne kadar cazip olacağını belirleyecek. Günümüzün karmaşık finansal piyasalarında ne üzere sonuçlara yol açacağını, öngörmek fazlaca kolay değil” dedi.
‘YAKIN TARİHİN EN DOLARİZE BİLANÇOSU’
Öte yandan, TCMB’nin eski başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara da yeni açıklanan uygulamaya dair yorumunu toplumsal medya hesabından paylaştı.
Kara, “Son senelerda döviz borçlanma, TCMB rezerv satışları ve dövizli ödeme garantileri ile merkezi hükümet sistemin kur riskini üzerine almıştı. Listeye dövize endeksli mevduat ve ihracatçıya ileri vadeli kurun eklenmesiyle kamu kesiti yakın tarihin en dolarize bilançosuna sahip oldu” dedi.
‘ADINA FAİZ ARTIŞI DENMEDEN EPİK FAİZ ARTIŞI’
İktisatçı Refet Gürkaynak, Twitter hesabından paylaştığı değerlendirmede “Adına faiz artışı denmeyerek epik faiz artışı yapıldı. Merkez Bankası yüzde 14 ile para vermeye devam edecekse bu da işe yaramaz. Temel iktisat ile arbedeye girip bütün ülkenin başını gözünü yardırdılar” dedi.