- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 3,272
Bebeklik çağından yaşlılığa kadar her periyotta ortaya çıkabilen çölyak hastalığı, belirtileri ve yol açtığı rahatsızlıklar niçiniyle “binbir surat” olarak bilinir. Buğday, arpa, yulaf ve çavdarda bulunan glüten unsuru, genetik yatkınlığı olan bireylerde ince bağırsaklarda tahribata niye oluyor. Hastalığın en faal tedavisi ise glütenden uzak durmak. Acıbadem Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Gastroentroloji Uzmanı Prof. Dr. Şafak Kızıltaş, migren, depresyon, kemik erimesi, infertilite, huzursuz bağırsak sendromu üzere biroldukça hastalığın temelinde yatan çölyak hakkında yanlışsız bilenen yanlışları anlattı.
Çölyak çağdaş çağın hastalığıdır!
Hayır, bilakis kökeni milattan öncesine dayanan bir hastalıktır. Dünyanın en yaygın genetik hastalığı olan çölyak, ince bağırsağı ve birfazlaca organı tutan, bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalık. Eski Yunancada karın manasına gelen “coeliaca” sözünden ismini alan hastalığın izlerine M.Ö. 1. yüzyılda bile rastlanıyor. Arkeolojik kalıntılar insanoğlunun Mezopotamya’daki birinci ıslah edilmiş buğdayla beslenmeye başladığından itibaren bu hastalığa yakalandığına gösteriyor. Birinci teşhis ise 1888’de İngiliz patolog Samuel Gee’nin hastalığın histolojik bulgularını ince bağırsak biyopsilerinde göstermesiyle konuldu. Hastalığa yol açan etken unsurun buğdaydaki glüten olduğu da 1950’lerde katılaştı.
Yaygın bir hastalık değildir!
Bilakis, dünyada en yaygın görülen hastalığıdır. Hastalığın tanımlandığı birinci yılarda görülme sıklığının 4 bin ila 5 bin bireyde bir olduğu düşünüldüğünü belirten Gastroentroloji Uzmanı Prof. Dr. Şafak Kızıltaş “halbuki bugün yapılan çalışmalar, birfazlaca toplumda ve ülkemizde çölyak hastalığının her 100 bireyden birinde gözlendiğini ortaya koyuyor. Bu oran Kuzey Avrupa’da 60-70 bireyde teğe, Batı Avrupa’da da yüzde 5-6’ya çıkıyor. Tanımlanan hastaların sayısına bakıldığında, bunun buzdağının su üzerindeki kısmı olduğu benzetmesi yapılabilir. Saptanamayan hastaların fazlaca daha büyük bir kitle olduğu düşünülüyor” diyor.
Çölyak, genetik bir hastalık değildir!
Hayır! Bu hastalık genetik geçişlidir. Çölyak, tek yumurta ikizlerinden birinde var ise başkasında de yüzde 75 oranında görülüyor. Birinci derece akrabalarda yüzde 20, ikinci derece akrabalarda da yüzde 5 oranında rastlanıyor.
Çocuklukta ortaya çıkar!
Bu hastalığın ortaya çıkış bulguları fazlaca farklı olabilir. Süt çocukluğu, oyun çocukluğu üzere erken devirlerde ortaya çıkabildiği üzere, 70 ve 80 yaşlarda tanımlanabilen geç olgular da bulunmaktadır. Yani çölyak, her yaşta görülebilen bir hastalıktır.
Tek belirtisi şişlik ve karın ağrısıdır
Çölyak’ın birfazlaca belirtisi vardır. Klasik bulguları karın ağrısı, ishal, kansızlık, kilo alamama, uzunluk kısalığı, fizikî ve ruhsal gelişme geriliği, diş minesinde sıkıntılar ve kemik erimesidir.
Çölyak sırf sindirim sisteminde hastalık yapar
Bilakis, çölyak tüm beden sistemlerinde çeşitli hastalıklara niye olabilir. Bayanlarda adet düzensizliği, kısırlık, hamilelikte sık düşükler çölyaktan kaynaklanabildiğini belirten Gastroentroloji Uzmanı Prof. Dr. Şafak Kızıltaş, epeyce farklı hastalıklara yol açabileceğini vurgulayarak şu ayrıntıları veriyor: “Çölyak, karaciğer işlevlerinde sorun, kalp kası bozukluğu, D ve B kümesi vitamin eksikliği, folik asit eksikliği, dermatit, ağızda aft, ülser, nörolojik bozukluklar, depresyon, böbrek ve eklem hastalıklar üzere farklı problemlere niye olabilir.”
Huzursuz bağırsak sendromunun sebebi çölyaktır
Huzursuz bağırsak sendromu, farklı bir hastalıktır. Lakin Çölyak görülme sıklığının, dispepsi (karında ağrı, gerginlik, erken doyma, iştahsızlık, bulantı, geğirme) ve huzursuz bağırsak sendromu sorunu olan hastalarda yüzde 2-3 ‘e çıktığı bilinmektedir.
Glüteni azaltmak çölyakı tedavi eder
Bir çay kaşığının sekizde biri kadar un tüketilmesi halinde bile, alınan glüten hastalığı tetikliyor. Düzenek şöylekidir: Yiyeceklerin bağırsaklardaki emilimi sırasında bedenin savunma düzeneği glütene karşı savaş açar ve antikorların ince bağırsaktaki fırçamsı yüzeye saldırmasıyla bağırsak duvarında hasar olur. Bu hasar niçiniyle besin unsurları emilmeden sindirim sistemi yoluyla atılır. Glütenli besinlerin az tüketilmesi sorunu bir kesim hafifçeletse de tedavi etmez. Çölyak hastaları bu meseleyle karşılaşmamak için ortasında hiç glüten barındırmayan yiyecekler yemelidir.
Teşhis için kan tetkiki yaptırmak yeterlidir!
Sırf kan tetkiki kâfi değldir. Teşhis için en değerli sistem, tabibin muayenesi, hastanın hikayesinin yeterli dinlenmesi ve tabip farkındalığıdır. Kan tetkiklerinde çölyak antikorlarına bakılldığını belirten Gastroentroloji Uzmanı Prof. Dr. Şafak Kızıltaş çölyak antikorlarının (Anti-EMA IgA, Anti-ttg IgA ) olumluluğu oranı hastalıkta yüksek olduğuna dikkat çekerek ince bağırsak biyopsilerinin alınması gerektiğini belirtiyor.
kimi vakit ince barsak biyopsileri de kâfi gelmeyebilir. Bu üzere durumlarda doku tipi tayininin yapılması ( HLA DQ2-HLA DQ8 ) önerilmektedir. Çölyak hastalarının yüde 95’inde bu doku tipleri müspettir, bu niçinle Çölyak hastalığının olup olmadığını göstermede kıymetli rol oynar.
Glüten içeren yiyeceklerden uzak durmak kafidir
Çölyak’ın tedavisinde en faal metot, glüten içeren yiyecekleri yememek olsa da, bir daha glüten içeren paklık ve kozmetik mamüllerinden de uzak durulması gerekir.
Glütensiz yiyecek diyetine vakit zaman orta verilebilir
Bu hastalığın tedavisinde en kıymetli adım, glüten tüketimine son verilmesidir. Üstelik bu diyet, hiç orta verilmeden ömür uzunluğu sürdürülmesi gerekir. Diyetine itina gösteren şahısların ince bağırsağında 6-12 haftada düzelme başlar. Bir yılın sonunda da hastaların yüzde 70’inde tam düzgünleşme sağlanır. Bir yılda düzelmeyen hastalarda bağışıklık sistemini baskılayan birtakım ilaçlar kullanılır.
Hibya Haber Ajansı
Çölyak çağdaş çağın hastalığıdır!
Hayır, bilakis kökeni milattan öncesine dayanan bir hastalıktır. Dünyanın en yaygın genetik hastalığı olan çölyak, ince bağırsağı ve birfazlaca organı tutan, bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalık. Eski Yunancada karın manasına gelen “coeliaca” sözünden ismini alan hastalığın izlerine M.Ö. 1. yüzyılda bile rastlanıyor. Arkeolojik kalıntılar insanoğlunun Mezopotamya’daki birinci ıslah edilmiş buğdayla beslenmeye başladığından itibaren bu hastalığa yakalandığına gösteriyor. Birinci teşhis ise 1888’de İngiliz patolog Samuel Gee’nin hastalığın histolojik bulgularını ince bağırsak biyopsilerinde göstermesiyle konuldu. Hastalığa yol açan etken unsurun buğdaydaki glüten olduğu da 1950’lerde katılaştı.
Yaygın bir hastalık değildir!
Bilakis, dünyada en yaygın görülen hastalığıdır. Hastalığın tanımlandığı birinci yılarda görülme sıklığının 4 bin ila 5 bin bireyde bir olduğu düşünüldüğünü belirten Gastroentroloji Uzmanı Prof. Dr. Şafak Kızıltaş “halbuki bugün yapılan çalışmalar, birfazlaca toplumda ve ülkemizde çölyak hastalığının her 100 bireyden birinde gözlendiğini ortaya koyuyor. Bu oran Kuzey Avrupa’da 60-70 bireyde teğe, Batı Avrupa’da da yüzde 5-6’ya çıkıyor. Tanımlanan hastaların sayısına bakıldığında, bunun buzdağının su üzerindeki kısmı olduğu benzetmesi yapılabilir. Saptanamayan hastaların fazlaca daha büyük bir kitle olduğu düşünülüyor” diyor.
Çölyak, genetik bir hastalık değildir!
Hayır! Bu hastalık genetik geçişlidir. Çölyak, tek yumurta ikizlerinden birinde var ise başkasında de yüzde 75 oranında görülüyor. Birinci derece akrabalarda yüzde 20, ikinci derece akrabalarda da yüzde 5 oranında rastlanıyor.
Çocuklukta ortaya çıkar!
Bu hastalığın ortaya çıkış bulguları fazlaca farklı olabilir. Süt çocukluğu, oyun çocukluğu üzere erken devirlerde ortaya çıkabildiği üzere, 70 ve 80 yaşlarda tanımlanabilen geç olgular da bulunmaktadır. Yani çölyak, her yaşta görülebilen bir hastalıktır.
Tek belirtisi şişlik ve karın ağrısıdır
Çölyak’ın birfazlaca belirtisi vardır. Klasik bulguları karın ağrısı, ishal, kansızlık, kilo alamama, uzunluk kısalığı, fizikî ve ruhsal gelişme geriliği, diş minesinde sıkıntılar ve kemik erimesidir.
Çölyak sırf sindirim sisteminde hastalık yapar
Bilakis, çölyak tüm beden sistemlerinde çeşitli hastalıklara niye olabilir. Bayanlarda adet düzensizliği, kısırlık, hamilelikte sık düşükler çölyaktan kaynaklanabildiğini belirten Gastroentroloji Uzmanı Prof. Dr. Şafak Kızıltaş, epeyce farklı hastalıklara yol açabileceğini vurgulayarak şu ayrıntıları veriyor: “Çölyak, karaciğer işlevlerinde sorun, kalp kası bozukluğu, D ve B kümesi vitamin eksikliği, folik asit eksikliği, dermatit, ağızda aft, ülser, nörolojik bozukluklar, depresyon, böbrek ve eklem hastalıklar üzere farklı problemlere niye olabilir.”
Huzursuz bağırsak sendromunun sebebi çölyaktır
Huzursuz bağırsak sendromu, farklı bir hastalıktır. Lakin Çölyak görülme sıklığının, dispepsi (karında ağrı, gerginlik, erken doyma, iştahsızlık, bulantı, geğirme) ve huzursuz bağırsak sendromu sorunu olan hastalarda yüzde 2-3 ‘e çıktığı bilinmektedir.
Glüteni azaltmak çölyakı tedavi eder
Bir çay kaşığının sekizde biri kadar un tüketilmesi halinde bile, alınan glüten hastalığı tetikliyor. Düzenek şöylekidir: Yiyeceklerin bağırsaklardaki emilimi sırasında bedenin savunma düzeneği glütene karşı savaş açar ve antikorların ince bağırsaktaki fırçamsı yüzeye saldırmasıyla bağırsak duvarında hasar olur. Bu hasar niçiniyle besin unsurları emilmeden sindirim sistemi yoluyla atılır. Glütenli besinlerin az tüketilmesi sorunu bir kesim hafifçeletse de tedavi etmez. Çölyak hastaları bu meseleyle karşılaşmamak için ortasında hiç glüten barındırmayan yiyecekler yemelidir.
Teşhis için kan tetkiki yaptırmak yeterlidir!
Sırf kan tetkiki kâfi değldir. Teşhis için en değerli sistem, tabibin muayenesi, hastanın hikayesinin yeterli dinlenmesi ve tabip farkındalığıdır. Kan tetkiklerinde çölyak antikorlarına bakılldığını belirten Gastroentroloji Uzmanı Prof. Dr. Şafak Kızıltaş çölyak antikorlarının (Anti-EMA IgA, Anti-ttg IgA ) olumluluğu oranı hastalıkta yüksek olduğuna dikkat çekerek ince bağırsak biyopsilerinin alınması gerektiğini belirtiyor.
kimi vakit ince barsak biyopsileri de kâfi gelmeyebilir. Bu üzere durumlarda doku tipi tayininin yapılması ( HLA DQ2-HLA DQ8 ) önerilmektedir. Çölyak hastalarının yüde 95’inde bu doku tipleri müspettir, bu niçinle Çölyak hastalığının olup olmadığını göstermede kıymetli rol oynar.
Glüten içeren yiyeceklerden uzak durmak kafidir
Çölyak’ın tedavisinde en faal metot, glüten içeren yiyecekleri yememek olsa da, bir daha glüten içeren paklık ve kozmetik mamüllerinden de uzak durulması gerekir.
Glütensiz yiyecek diyetine vakit zaman orta verilebilir
Bu hastalığın tedavisinde en kıymetli adım, glüten tüketimine son verilmesidir. Üstelik bu diyet, hiç orta verilmeden ömür uzunluğu sürdürülmesi gerekir. Diyetine itina gösteren şahısların ince bağırsağında 6-12 haftada düzelme başlar. Bir yılın sonunda da hastaların yüzde 70’inde tam düzgünleşme sağlanır. Bir yılda düzelmeyen hastalarda bağışıklık sistemini baskılayan birtakım ilaçlar kullanılır.
Hibya Haber Ajansı