MELTEM GÜNEŞ Ankara – Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu tarafınca desteklenen, CEİDizler Projesi kapsamında, Türkiye’de Cinsiyet Eşitliğini İzleme Raporu 2021-2022’nin tanıtım programında konuşan CEİD İdare Konseyi Lideri Prof. Dr. Gülay Toksöz, “Kovid daha sonrası devirde istihdamın erkekler için kısmen güzelleştiğini lakin bayanlar için düşük kalmaya devam ettiğini görüyoruz. Dikkat cazip konu; çalışmak isteyen lakin iş aramayan bayan kitlesinin büyümesi oldu. Var olan ekonomik yapı ortasında iş bulamayacaklarını düşündükleri için hiç iş aramaya bile kalkışmayan geniş bir bayan kitlesi var” dedi.
İstihdamda önemli düşüş
Prof. Dr. Toksöz, Türkiye’deki izleme çalışmalarını, eşitlik, ayrımcılık yapmama, insan onuruna hürmet üzere normlar temelinde ele aldıklarını söyleyerek, “Türkiye’nin taahhüt ettiği başta Anayasa’da olmak üzere çeşitli kanunlarda da yer alan eşitlik normuna ne kadar uygun davrandığını, iktidarların icraatlarıyla ortaya koymaya çalışıyoruz” diye konuştu.
Raporun birinci kısmında sivil toplum örgütlerinin alana ait değerlendirmelerinin yer aldığını aktaran Toksöz, Kovid-19 şartlarının hem bayana yönelik şiddet, hem cinsel temelli şiddet, birebir vakitte üreme sıhhati alanında sunulan hizmetler noktasında büyük problemlere yol açtığını tabir etti. Toksöz, Kovid 19’a bağlı ekonomik kapanmanın, genel olarak bayan ve erkek istihdamında önemli bir düşüşü getirdiğini hatırlatarak, “Kovid daha sonrası periyotta istihdamın erkekler için kısmen düzgünleştiğini lakin bayanlar için düşük kalmaya devam ettiğini görüyoruz. Dikkat cazibeli bir konu; çalışmak isteyen lakin iş aramayan bayan kitlesinin büyümesi oldu. Zira var olan ekonomik yapı ortasında iş bulamayacaklarını düşündükleri için hiç iş aramaya bile kalkışmayan geniş bir bayan kitlesi var. Bu alışılmış ki çalışma hakkından mahrumluk, hayatını bağımsızca sürdürebilecek bir gelirden mahrumluk manasına geliyor” dedi. Toksöz, sivil toplum örgütlerinin alan çalışmalarına göre, LGBTi+ bireylere yönelik baskı ve hak ihlallerinde artış yaşandığını tabir etti.
‘Sadece 5’inde var’
CEİDizler Proje Yöneticisi Ülker Şener de, raporda ele alınan bir öbür başlık olan 30 büyükşehir belediyesinin toplumsal cinsiyet eşitliği çerçevesinde kıymetlendirilmesine ait bilgi verdi. Şener, “Büyükşehir belediyeleri tarafınca sunulan bakım ve dayanak hizmetleri çerçevesinde baktık. Zira bu bakım ve takviye hizmetleri bilhassa bayanların güçlenmesi ve yükünün azaltılması manasında kıymetli. Yalnızca cinsiyet rolleri niçiniyle engelli, yaşlı, çocuk bakımı bayanların sorumluluğunda görülüyor” diye konuştu. Şener, ortalarında Ankara, Adana, Balıkesir, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri’nin olduğu 30 büyükşehir belediyesinin 12’sinde bayan müracaat merkezinin olduğunu; 11’inin sığınmaevi hizmeti verdiğini lisana getirdi. Şener, çocuklara yönelik kreş ve gündüz bakımevi hizmeti veren 14 büyükşehir belediyesinin olduğunu söylemiş oldu.
Raporu hazırlayan isimlerden Reyhan Karababa ise, kamuda yapılan çalışma ve düzenlemeleri toplumsal cinsiyet açısından kıymetlendirerek, Aile ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın “hanımın Güçlenmesi Programı’na bakanlık bütçesinden çok sonlu kaynak tahsis ettiği belirtti.
CEİD İdare Konseyi Üyesi Emel Memiş, CEİD’in birinci sefer bu yıl hazırladığı Hak Temelli Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi’ne ait bilgi vererek, “Kavramsal olarak hak temelli izlemeye katkıda bulunacak bir endekse gereksinimimiz vardı. Gaye, toplumsal cinsiyet temelli ayrımcılığın önlenmesine yönelik çalışmalarda kolay yorumlanabilen bir ölçüm ve milletlerarası alanda karşılaştırılabilir olması, Türkiye’nin yerini göstermesi” dedi. CEİD İdare Konseyi Üyesi Hilal Arslan da, data temelli savunuculuğun ehemmiyetine vurgu yaptı. Arslan, merkezi yönetimin paylaştığı dataların giderek azaldığını ve karşılaştırılabilirliğin giderek güçleştiğini söylemiş oldu. Arslan, gündelik hayatta pek fazla yer alan dijital şiddetin yaygınlığı üzerine de bir araştırma yapılması gerektiğini lisana getirdi.
‘Kadınlar güzel hayat imkanlarından yoksun’
Raporda öne çıkan tespitler şu biçimde:
– Temel hak olan şiddetsiz ömür hakkından Türkiye’deki bayanlar gereğince yararlanamıyor.
– Çocuk yaşta, erken ve zorla evlilikler Türkiye’de hala yaygın.
– Bayanların birçok geceleri sokaklarda kendilerini inançta hissetmiyor.
– Bayanlar erkeklere nazaran çalışma hayatında daha az yer alıyor.
– Türkiye’de okul öncesi kamusal bakım hizmetlerinin yetersizliği fiyatsız yahut düşük fiyatlı kreş sayısının azlığı bayanları iş aramaktan alıkoyuyor.
– Türkiye bayanların kararlara iştirak oranında, OECD ülkeleri ile karşılaştırıldığında son üç ülke içinde.
– Bayanlar ekonomik kaynaklara erişemiyorlar, uygun ve kâfi hayat imkanlarından mahrumlar.
– Belediyelerin stratejik planları toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas değil.
– Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı toplumsal cinsiyet eşitliği normunu dikkate almıyor, siyasetlerini aile merkezli yürütüyor.
İstihdamda önemli düşüş
Prof. Dr. Toksöz, Türkiye’deki izleme çalışmalarını, eşitlik, ayrımcılık yapmama, insan onuruna hürmet üzere normlar temelinde ele aldıklarını söyleyerek, “Türkiye’nin taahhüt ettiği başta Anayasa’da olmak üzere çeşitli kanunlarda da yer alan eşitlik normuna ne kadar uygun davrandığını, iktidarların icraatlarıyla ortaya koymaya çalışıyoruz” diye konuştu.
Raporun birinci kısmında sivil toplum örgütlerinin alana ait değerlendirmelerinin yer aldığını aktaran Toksöz, Kovid-19 şartlarının hem bayana yönelik şiddet, hem cinsel temelli şiddet, birebir vakitte üreme sıhhati alanında sunulan hizmetler noktasında büyük problemlere yol açtığını tabir etti. Toksöz, Kovid 19’a bağlı ekonomik kapanmanın, genel olarak bayan ve erkek istihdamında önemli bir düşüşü getirdiğini hatırlatarak, “Kovid daha sonrası periyotta istihdamın erkekler için kısmen düzgünleştiğini lakin bayanlar için düşük kalmaya devam ettiğini görüyoruz. Dikkat cazibeli bir konu; çalışmak isteyen lakin iş aramayan bayan kitlesinin büyümesi oldu. Zira var olan ekonomik yapı ortasında iş bulamayacaklarını düşündükleri için hiç iş aramaya bile kalkışmayan geniş bir bayan kitlesi var. Bu alışılmış ki çalışma hakkından mahrumluk, hayatını bağımsızca sürdürebilecek bir gelirden mahrumluk manasına geliyor” dedi. Toksöz, sivil toplum örgütlerinin alan çalışmalarına göre, LGBTi+ bireylere yönelik baskı ve hak ihlallerinde artış yaşandığını tabir etti.
‘Sadece 5’inde var’
CEİDizler Proje Yöneticisi Ülker Şener de, raporda ele alınan bir öbür başlık olan 30 büyükşehir belediyesinin toplumsal cinsiyet eşitliği çerçevesinde kıymetlendirilmesine ait bilgi verdi. Şener, “Büyükşehir belediyeleri tarafınca sunulan bakım ve dayanak hizmetleri çerçevesinde baktık. Zira bu bakım ve takviye hizmetleri bilhassa bayanların güçlenmesi ve yükünün azaltılması manasında kıymetli. Yalnızca cinsiyet rolleri niçiniyle engelli, yaşlı, çocuk bakımı bayanların sorumluluğunda görülüyor” diye konuştu. Şener, ortalarında Ankara, Adana, Balıkesir, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri’nin olduğu 30 büyükşehir belediyesinin 12’sinde bayan müracaat merkezinin olduğunu; 11’inin sığınmaevi hizmeti verdiğini lisana getirdi. Şener, çocuklara yönelik kreş ve gündüz bakımevi hizmeti veren 14 büyükşehir belediyesinin olduğunu söylemiş oldu.
Raporu hazırlayan isimlerden Reyhan Karababa ise, kamuda yapılan çalışma ve düzenlemeleri toplumsal cinsiyet açısından kıymetlendirerek, Aile ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın “hanımın Güçlenmesi Programı’na bakanlık bütçesinden çok sonlu kaynak tahsis ettiği belirtti.
CEİD İdare Konseyi Üyesi Emel Memiş, CEİD’in birinci sefer bu yıl hazırladığı Hak Temelli Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi’ne ait bilgi vererek, “Kavramsal olarak hak temelli izlemeye katkıda bulunacak bir endekse gereksinimimiz vardı. Gaye, toplumsal cinsiyet temelli ayrımcılığın önlenmesine yönelik çalışmalarda kolay yorumlanabilen bir ölçüm ve milletlerarası alanda karşılaştırılabilir olması, Türkiye’nin yerini göstermesi” dedi. CEİD İdare Konseyi Üyesi Hilal Arslan da, data temelli savunuculuğun ehemmiyetine vurgu yaptı. Arslan, merkezi yönetimin paylaştığı dataların giderek azaldığını ve karşılaştırılabilirliğin giderek güçleştiğini söylemiş oldu. Arslan, gündelik hayatta pek fazla yer alan dijital şiddetin yaygınlığı üzerine de bir araştırma yapılması gerektiğini lisana getirdi.
‘Kadınlar güzel hayat imkanlarından yoksun’
Raporda öne çıkan tespitler şu biçimde:
– Temel hak olan şiddetsiz ömür hakkından Türkiye’deki bayanlar gereğince yararlanamıyor.
– Çocuk yaşta, erken ve zorla evlilikler Türkiye’de hala yaygın.
– Bayanların birçok geceleri sokaklarda kendilerini inançta hissetmiyor.
– Bayanlar erkeklere nazaran çalışma hayatında daha az yer alıyor.
– Türkiye’de okul öncesi kamusal bakım hizmetlerinin yetersizliği fiyatsız yahut düşük fiyatlı kreş sayısının azlığı bayanları iş aramaktan alıkoyuyor.
– Türkiye bayanların kararlara iştirak oranında, OECD ülkeleri ile karşılaştırıldığında son üç ülke içinde.
– Bayanlar ekonomik kaynaklara erişemiyorlar, uygun ve kâfi hayat imkanlarından mahrumlar.
– Belediyelerin stratejik planları toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas değil.
– Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı toplumsal cinsiyet eşitliği normunu dikkate almıyor, siyasetlerini aile merkezli yürütüyor.