Birfazlaca kişi tarafınca “20’nci yüzyılın en kıymetli arkeolojik keşfi” olarak tanımlanan Uluburun batığı bugünlerde bir daha gündemde. Uzun yıllar boyunca yürütülen titiz çalışmalarda Akdeniz’de epeyce gelişmiş bir sevkiyat ağı olduğunu kanıtlayan 3 bin 300 yaşındaki Uluburun batığına dair epeyce sayıda değerli bilgiye ulaşıldı. Geçtiğimiz günlerde İsrail merkezli The Jerusalem Post gazetesinin yine gündeme getirdiği haberde Uluburun’daki az bir maden olan kalayın yaklaşık 3 bin kilometreyi aşan bir sevkiyat zinciriyle Akdeniz kıyısına getirildiğine dikkat çekildi. Haberden daha sonra yine gündeme gelen Uluburun batığının ortaya çıkarılması ve dünyaya tanıtılmasında büyük bir katkısı olan Teksas A&M Üniversitesi’nde öğretim nazaranvlisi, Sualtı Arkeoloji Enstitüsü’nün (INA) ikinci lideri ve antik periyot gemileri sorumlusu Türk bilim insanı Prof. Dr. Cemal Pulak ise Uluburun’a dair bilinmeyenleri ve merak edilenleri milliyet.com.tr’ye anlattı.
ULUBURUN niye DEĞERLİ?
M.Ö. 14. yüzyılın sonlarına tarihlenen Uluburun batığına gösterilen ilginin geçmişi 40 yıl öncesine kadar dayanıyor. Uluburun batığının Geç Tunç Dönemi’ne ilişkin pek değerli ve büyük bir kargo gemisi olduğunu söyleyen Prof. Dr. Cemal Pulak, Uluburun’un kıymetini şu sözlerle anlattı:
“Yaklaşık 3 bin 300 yıl öncesine ilişkin denizciliği, ticareti, kültürler içindeki etkileşimi ayrıntılı bir biçimde tek bir kontekste görme imkânını sağladığı için kıymetli bir batık. Doğu Akdeniz’deki bir limandan yüklediği stratejik bedeli olan ve küçük bir orduyu donatacak kadar bronz silah ve zırh imalinde kullanılan kalay ve Kıbrıs bakırı haricinde gemide 11 farklı kültürü temsil eden ve o devirde etkileşim halinde olan Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarındaki kültürlere ilişkin her türlü ham husus ve mamul eser taşıması bakımından tartışmasız bir buluntu.”
Uluburun’a dair çalışmaların titizlikte yürütüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Pulak, uzun süren onarım sürecinden daha sonra çeşitli kimyasal tahliller yapılarak incelemelerin yürütüldüğünü ve bu yüzden günümüzde daha evvel Uluburun’a dair hiç bilinmeyen bilgilere ulaşıldığını belirtti.
’20 TON CİVARINDA BULUNTU ÇIKARILDI’
Uluburun batığında pek kıymetli eşyaların yer aldığı bilinen bir gerçek. Peki bugüne kadar Uluburun batığında neler bulundu? Prof. Dr. Cemal Pulak, batıktan çıkanları tek tek şu biçimde sıraladı:
“Batıktan bugüne kadar tunç üretiminde kullanılan on ton ham bakır külçe, bir ton ham kalay külçe, cam külçeler, Kenaan (Suriye-Filistin) seramikleri, kullanılmamış ihraç için Kıbrıs üretimi çeşitli ince seramikler, Miken seramikleri, abanoz ağacı kütükler, farklı gereçlerden yapılmış binlerce boncuk, altın ve gümüş mücevherat, içlerinde altın olanı bir tek Kraliçe Nefertiti’ye ilişkin olan skarabeler, silindir mühürler, silahlar, mürettebata ilişkin gereçler ve aletler, farklı tartı ünitelerine ilişkin terazi yükleri, ortasında menengiç reçinesi olan amphoralar, büyük küpler, fildişi ve suaygırı dişleri, devekuşu yumurtaları, deniz kabuğu yüzükler ve gemiye ilişkin fazlaca sayıda büyük ebatlı taş çapalar üzere 20 ton civarında daha buluntu çıkarıldı.”
1982 YILINDA TESADÜFEN BULUNDU
Uluburun batığı 1982 yılında sünger avcısı Mehmet Çakır tarafınca tesadüfen bulunmuş ve tüm dünyada heyecan yaratmıştı. O periyoda ilişkin “Batık, Mehmet Çakır tarafınca tesadüfen bulunup tarafıma bildirildi. 1983 yılı sualtı araştırması sırasında batığı şahsen gördükten daha sonra 1984 yılında Kültür Bakanlığı müsaadesiyle Prof. Dr. George Bass başkanlığında kazısına başlandı ve sonraki yıl George Beyefendi hafriyat başkanlığını bana devretti” diyen Prof. Dr. Cemal Pulak, hafriyatın 1994 yılında tamamlandığını, batıktan çıkarılan yapıtların konservasyon, onarım, belgeleme ve bilimsel çalışmalarının ise günümüzde de devam ettiğini belirtti.
Uluburun üzere büyük ve farklı gereçleri içeren buluntu topluluğu ile yapılan çalışmaların fazlaca uzun yıllar aldığını vurgulayan Prof. Dr. Pulak, “Özellikle binlerce yıldır deniz suyu içerisinde kalmış materyallerin konservasyon çalışmaları hayli uzun vakit, emek, uzmanlık ve finans gerektiriyor. Konservasyon ve daha sonrasında onarım tamamlanmadan eser üstündeki bilimsel çalışmaları yapmak fazlaca güç zira üzerleri ya deniz tortusuyla kaplı oluyor ya da bünyelerinde barındırdıkları ağır tuz sebebiyle pek kırılgan bir yapıya sahip oluyorlar” diye konuştu.
‘SURİYE’NİN KUZEYİNDEN MISIR’A KADAR ÖRNEK TOPLANDI’
“Gemideki seramik yapıtlara ilişkin 10 bin civarındaki parçayı tam 20 yıldır birleştirip yapıtları tümledik” diyen Prof. Dr. Cemal Pulak, ortaya çıkarılan 153 amphoranın her birinin Yakın Doğu’nun hangi bölgesinden geldiğini anlamak için İsrailli bir profesör ile iş birliği yaptıklarını, Suriye’nin kuzeyinden başlayarak Mısır’a kadar her 25 kilometrede bir kıyı bölgelerinden kil ve toprak örneklerinin toplandığını belirtti.
Yapılan tahliller kararında Uluburun amphoraları ve öbür seramik yapıtların hangi bölgede üretilmiş olduğunun tespit edildiğini söyleyen Prof. Dr. Pulak, “Her bir amphora tümlendiğinden bunların hacim ölçümlerini de alarak Geç Tunç Devri’nde ihracatın standart hacim ünitelerine bakılırsa üretilmiş amphoralar ortasında yapıldığını tespit ettik. Tüm bu çalışmalar kararında Suriye-Filistin bölgesinde üretilmiş en geniş kapsamlı amphora kümesini oluşturduk ve bu gereç bugün Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde emsalleri içinde en büyük referans koleksiyonu olarak dünya arkeolojisine sunuldu” diye konuştu.
‘O DEVRİ DÜZGÜN ANLAMAMIZ İSMİNE ÇIĞIR AÇTIĞI SÖYLENEBİLİR’
Uluburun batığına dair biroldukça kişi “20. yüzyılın en kıymetli arkeolojik keşfi” ya da “Yeni bir çağ açtı” üzere yorumlarda bulunuyor. Prof. Dr. Cemal Pulak, Uluburun hakkındaki yorumlara ait olarak ABD’de yayımlanan Archaeology Mecmuası’nın Uluburun’u ‘dünyadaki en değerli 20 arkeolojik keşiften biri’ olarak dünyaya duyurduğunu hatırlattı.
Prof. Dr. Pulak, “İnsanlığın geçmişinde Geç Tunç Dönemi’ni ve bu vakitteki deniz çok ticaretini aydınlatması bakımından farklı ve uzak bölgelerdeki kültürlerin birbiriyle ne kadar sıkı bağlarda olduğunu ortaya çıkarması bakımından fazlaca değerli ve bu periyodu daha güzel anlayıp değerlendirebilmemiz ismine çığır açtığı söylenebilir” diye konuştu. Uluburun’un günümüzde taşıdığı değere de dikkat çeken Prof. Dr. Pulak, “Bugün ömrümüzün maalesef can damarı olan petrolün Orta Doğu’dan Batı’ya deniz yollarıyla ulaştırılması üzere Geç Tunç Dönemi’nde de Yunanistan ve ötesine silah ve çeşitli bronz alet imali için gerekli olan bakır ve kalayın tıpkı biçimde Uluburun’daki üzere gemilerle sağlandığı anlaşılıyor” dedi.
Araştırmacılar geminin taşıdığı tartısı 1 tonu bulan külçe kalaylarını tahlil etti. Dünyanın en eski ticaret gemisindeki kalayın üçte ikisinin, Özbekistan’daki göçebe çoban topluluğu tarafınca üretildiği belirlendi. Kalayın üçte birinin ise Türkiye’deki Toros Dağları’ndan çıkarıldığı belirtiliyor.Kalay, Özbekistan’daki tarih öncesi madenden Doğu Akdeniz kıyısına kadar 3 bin kilometre taşındı. Kilit maden, akabinde antik gemiye yüklendi. Kalayın pahalı bir metal olan bronza dönüştürülmek üzere Orta Doğu’ya gdolayılmesinin planlandığını belirtiyor. Bilim insanları, Orta Doğu, Asya ve Avrupa ülkeleri içindeki kalay ticaretinin fazlaca kültürlü ve hayli bölgeli bir sistemle desteklendiği kararına vardı.
ULUBURUN DENİLİNCE AKLA GELEN BİRİNCİ FOTOĞRAF
Uluburun batığının ortaya çıkarıldığı günden itibaren dünyada büyük ses getirdiğini hatırlatan Prof. Dr. Cemal Pulak, dünyaca ünlü National Geographic mecmuasından bir grubun kendilerine 80’li yılların sonunda eşlik ettiğini şu sözlerle anlattı: “National Geographic mecmuasından bir grup 1987 yılında müsaadeler alarak yaklaşık birkaç aylık süreyi hafriyatta bizimle geçirdi ve 1987 yılı Aralık sayısında Uluburun dergiye kapak oldu. Dünyanın en eski batığı olarak tam 45 sayfalık bir makale ile Uluburun batığını anlattık ve bu 45 sayfalık makale o güne kadar serilerinde yayınlanan en uzun makaleydi. Bugün hâlâ o sayının kapağında kullanılan fotoğraf, Uluburun batığı denilince akla birinci gelen görseldir.”
11 YILDA 25 BİN DALIŞ
Anadolu’nun ve ortasında Türkiye’nin de olduğu coğrafyanın en büyük hazinelerinden biri olarak görülen Uluburun batığı hafriyatının 11 sene boyunca tam 25 bin dalış yapılarak gerçekleştirildiğini kaydeden Prof. Dr. Cemal Pulak, sualtında bilimsel hafriyat yapmanın pek güçlü ve sabır isteyen bir iş olduğunun altını çizdi. Her batık hafriyatı sırasında en ince ayrıntıya kadar hassaslıkla çalışılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Pulak, denizin derinliklerindeki hafriyat sırasında kusur yapmanın ya da ufak bir ayrıntısı gözden kaçırma mümkünlüğünün çok yüksek olduğunu ve kaçırılan bilgilerin bilimsel bedellerinin de bir çok fazla olabildiğini vurguladı.
Deneyimli bir takımla fazlaca uzun müddetli ve dikkatli bir biçimde hafriyat yapılması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Pulak, “Uluburun hafriyatı sırasında bulduğumuz ufacık çörek otu tohumları bu baharatın Batı’ya sevk edilen en eski örneklerinden olduğunu ortaya koydu” dedi. Batık kalıntılarının karada bulunmuş olması halinde tek bir yazlık hafriyat periyodunda tamamlanabileceğini lakin çalışmaların sualtında hayli daha uzun bir vakit aldığını söyleyen Prof. Dr. Pulak, “İncelediğimiz batık sualtında 44-62 metre derinlikte olduğu için tam 11 yılda tamamlayabildik. Bu müddetin bu kadar uzun olmasının bir başka niçini de ayrıntılara verdiğimiz ehemmiyetti. Çalışmalarımızın Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesi ve takviyesiyle Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi arkeologlarının özverili dayanaklarıyla muvaffakiyete ulaştırılabildiğini bilhassa belirtmeliyim” diye konuştu.
ÖZELLİKLE Mİ BATIRILDI?
Özellikle bir epeyce toplumsal medya kullanıcısı Uluburun’un ortasında taşıdığı kıymetli eşyalar yüzünden bilhassa batırıldığına inandıklarına dair yorumlar yapıyor. Bu yorumlar son periyotta çoğunlukla toplumsal medyada karşımıza çıksa da tezler hiç bir vakit kanıtlanmadı. Prof. Dr. Cemal Pulak, savlara yönelik “Bugüne kadar yaptığımız çalışmalar kararında bu biçimde bir datayı kanıtlayacak bir bilgiye ulaşmadım” yorumunda bulundu.
Yakın geçmişte 360 Derece Tarih Araştırmaları Derneği, Uluburun’un bir replikasını inşa etmiş ve bu inşa sırasında hayli zorlandıklarını kamuoyuyla paylaşmıştı. Prof. Dr. Pulak, replika teşebbüsleri sırasında dernekle bir süre bir arada çalıştıklarını, elindeki Uluburun’a dair çizimleri dernek üyeleriyle paylaştığını söyleyerek ekledi:
“Bu çalışma sırasında epeyce zorlandıklarını biliyorum. Antik periyot gemilerinin inşa usulü bugünkünden çok farklı, daha zahmetli ve ince çalışma gerektirdiğinden replikanın inşası sırasında birinci birkaç sıra kaplama tahtalarının gövdeye yerleştirilmesinden daha sonra bu eski inşa yolu yerine daha pratik bir inşa sistemine geçmek durumunda kalmışlardı. Tüm bu zorluklara karşın sonunda çok hoş ve bilgilendirici bir gemi replikası ortaya çıkarttıklarını düşünüyorum.”
ULUBURUN niye DEĞERLİ?
M.Ö. 14. yüzyılın sonlarına tarihlenen Uluburun batığına gösterilen ilginin geçmişi 40 yıl öncesine kadar dayanıyor. Uluburun batığının Geç Tunç Dönemi’ne ilişkin pek değerli ve büyük bir kargo gemisi olduğunu söyleyen Prof. Dr. Cemal Pulak, Uluburun’un kıymetini şu sözlerle anlattı:
“Yaklaşık 3 bin 300 yıl öncesine ilişkin denizciliği, ticareti, kültürler içindeki etkileşimi ayrıntılı bir biçimde tek bir kontekste görme imkânını sağladığı için kıymetli bir batık. Doğu Akdeniz’deki bir limandan yüklediği stratejik bedeli olan ve küçük bir orduyu donatacak kadar bronz silah ve zırh imalinde kullanılan kalay ve Kıbrıs bakırı haricinde gemide 11 farklı kültürü temsil eden ve o devirde etkileşim halinde olan Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarındaki kültürlere ilişkin her türlü ham husus ve mamul eser taşıması bakımından tartışmasız bir buluntu.”
Uluburun’a dair çalışmaların titizlikte yürütüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Pulak, uzun süren onarım sürecinden daha sonra çeşitli kimyasal tahliller yapılarak incelemelerin yürütüldüğünü ve bu yüzden günümüzde daha evvel Uluburun’a dair hiç bilinmeyen bilgilere ulaşıldığını belirtti.
’20 TON CİVARINDA BULUNTU ÇIKARILDI’
Uluburun batığında pek kıymetli eşyaların yer aldığı bilinen bir gerçek. Peki bugüne kadar Uluburun batığında neler bulundu? Prof. Dr. Cemal Pulak, batıktan çıkanları tek tek şu biçimde sıraladı:
“Batıktan bugüne kadar tunç üretiminde kullanılan on ton ham bakır külçe, bir ton ham kalay külçe, cam külçeler, Kenaan (Suriye-Filistin) seramikleri, kullanılmamış ihraç için Kıbrıs üretimi çeşitli ince seramikler, Miken seramikleri, abanoz ağacı kütükler, farklı gereçlerden yapılmış binlerce boncuk, altın ve gümüş mücevherat, içlerinde altın olanı bir tek Kraliçe Nefertiti’ye ilişkin olan skarabeler, silindir mühürler, silahlar, mürettebata ilişkin gereçler ve aletler, farklı tartı ünitelerine ilişkin terazi yükleri, ortasında menengiç reçinesi olan amphoralar, büyük küpler, fildişi ve suaygırı dişleri, devekuşu yumurtaları, deniz kabuğu yüzükler ve gemiye ilişkin fazlaca sayıda büyük ebatlı taş çapalar üzere 20 ton civarında daha buluntu çıkarıldı.”
1982 YILINDA TESADÜFEN BULUNDU
Uluburun batığı 1982 yılında sünger avcısı Mehmet Çakır tarafınca tesadüfen bulunmuş ve tüm dünyada heyecan yaratmıştı. O periyoda ilişkin “Batık, Mehmet Çakır tarafınca tesadüfen bulunup tarafıma bildirildi. 1983 yılı sualtı araştırması sırasında batığı şahsen gördükten daha sonra 1984 yılında Kültür Bakanlığı müsaadesiyle Prof. Dr. George Bass başkanlığında kazısına başlandı ve sonraki yıl George Beyefendi hafriyat başkanlığını bana devretti” diyen Prof. Dr. Cemal Pulak, hafriyatın 1994 yılında tamamlandığını, batıktan çıkarılan yapıtların konservasyon, onarım, belgeleme ve bilimsel çalışmalarının ise günümüzde de devam ettiğini belirtti.
Uluburun üzere büyük ve farklı gereçleri içeren buluntu topluluğu ile yapılan çalışmaların fazlaca uzun yıllar aldığını vurgulayan Prof. Dr. Pulak, “Özellikle binlerce yıldır deniz suyu içerisinde kalmış materyallerin konservasyon çalışmaları hayli uzun vakit, emek, uzmanlık ve finans gerektiriyor. Konservasyon ve daha sonrasında onarım tamamlanmadan eser üstündeki bilimsel çalışmaları yapmak fazlaca güç zira üzerleri ya deniz tortusuyla kaplı oluyor ya da bünyelerinde barındırdıkları ağır tuz sebebiyle pek kırılgan bir yapıya sahip oluyorlar” diye konuştu.
‘SURİYE’NİN KUZEYİNDEN MISIR’A KADAR ÖRNEK TOPLANDI’
“Gemideki seramik yapıtlara ilişkin 10 bin civarındaki parçayı tam 20 yıldır birleştirip yapıtları tümledik” diyen Prof. Dr. Cemal Pulak, ortaya çıkarılan 153 amphoranın her birinin Yakın Doğu’nun hangi bölgesinden geldiğini anlamak için İsrailli bir profesör ile iş birliği yaptıklarını, Suriye’nin kuzeyinden başlayarak Mısır’a kadar her 25 kilometrede bir kıyı bölgelerinden kil ve toprak örneklerinin toplandığını belirtti.
Yapılan tahliller kararında Uluburun amphoraları ve öbür seramik yapıtların hangi bölgede üretilmiş olduğunun tespit edildiğini söyleyen Prof. Dr. Pulak, “Her bir amphora tümlendiğinden bunların hacim ölçümlerini de alarak Geç Tunç Devri’nde ihracatın standart hacim ünitelerine bakılırsa üretilmiş amphoralar ortasında yapıldığını tespit ettik. Tüm bu çalışmalar kararında Suriye-Filistin bölgesinde üretilmiş en geniş kapsamlı amphora kümesini oluşturduk ve bu gereç bugün Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde emsalleri içinde en büyük referans koleksiyonu olarak dünya arkeolojisine sunuldu” diye konuştu.
‘O DEVRİ DÜZGÜN ANLAMAMIZ İSMİNE ÇIĞIR AÇTIĞI SÖYLENEBİLİR’
Uluburun batığına dair biroldukça kişi “20. yüzyılın en kıymetli arkeolojik keşfi” ya da “Yeni bir çağ açtı” üzere yorumlarda bulunuyor. Prof. Dr. Cemal Pulak, Uluburun hakkındaki yorumlara ait olarak ABD’de yayımlanan Archaeology Mecmuası’nın Uluburun’u ‘dünyadaki en değerli 20 arkeolojik keşiften biri’ olarak dünyaya duyurduğunu hatırlattı.
Prof. Dr. Pulak, “İnsanlığın geçmişinde Geç Tunç Dönemi’ni ve bu vakitteki deniz çok ticaretini aydınlatması bakımından farklı ve uzak bölgelerdeki kültürlerin birbiriyle ne kadar sıkı bağlarda olduğunu ortaya çıkarması bakımından fazlaca değerli ve bu periyodu daha güzel anlayıp değerlendirebilmemiz ismine çığır açtığı söylenebilir” diye konuştu. Uluburun’un günümüzde taşıdığı değere de dikkat çeken Prof. Dr. Pulak, “Bugün ömrümüzün maalesef can damarı olan petrolün Orta Doğu’dan Batı’ya deniz yollarıyla ulaştırılması üzere Geç Tunç Dönemi’nde de Yunanistan ve ötesine silah ve çeşitli bronz alet imali için gerekli olan bakır ve kalayın tıpkı biçimde Uluburun’daki üzere gemilerle sağlandığı anlaşılıyor” dedi.
Araştırmacılar geminin taşıdığı tartısı 1 tonu bulan külçe kalaylarını tahlil etti. Dünyanın en eski ticaret gemisindeki kalayın üçte ikisinin, Özbekistan’daki göçebe çoban topluluğu tarafınca üretildiği belirlendi. Kalayın üçte birinin ise Türkiye’deki Toros Dağları’ndan çıkarıldığı belirtiliyor.Kalay, Özbekistan’daki tarih öncesi madenden Doğu Akdeniz kıyısına kadar 3 bin kilometre taşındı. Kilit maden, akabinde antik gemiye yüklendi. Kalayın pahalı bir metal olan bronza dönüştürülmek üzere Orta Doğu’ya gdolayılmesinin planlandığını belirtiyor. Bilim insanları, Orta Doğu, Asya ve Avrupa ülkeleri içindeki kalay ticaretinin fazlaca kültürlü ve hayli bölgeli bir sistemle desteklendiği kararına vardı.
ULUBURUN DENİLİNCE AKLA GELEN BİRİNCİ FOTOĞRAF
Uluburun batığının ortaya çıkarıldığı günden itibaren dünyada büyük ses getirdiğini hatırlatan Prof. Dr. Cemal Pulak, dünyaca ünlü National Geographic mecmuasından bir grubun kendilerine 80’li yılların sonunda eşlik ettiğini şu sözlerle anlattı: “National Geographic mecmuasından bir grup 1987 yılında müsaadeler alarak yaklaşık birkaç aylık süreyi hafriyatta bizimle geçirdi ve 1987 yılı Aralık sayısında Uluburun dergiye kapak oldu. Dünyanın en eski batığı olarak tam 45 sayfalık bir makale ile Uluburun batığını anlattık ve bu 45 sayfalık makale o güne kadar serilerinde yayınlanan en uzun makaleydi. Bugün hâlâ o sayının kapağında kullanılan fotoğraf, Uluburun batığı denilince akla birinci gelen görseldir.”
11 YILDA 25 BİN DALIŞ
Anadolu’nun ve ortasında Türkiye’nin de olduğu coğrafyanın en büyük hazinelerinden biri olarak görülen Uluburun batığı hafriyatının 11 sene boyunca tam 25 bin dalış yapılarak gerçekleştirildiğini kaydeden Prof. Dr. Cemal Pulak, sualtında bilimsel hafriyat yapmanın pek güçlü ve sabır isteyen bir iş olduğunun altını çizdi. Her batık hafriyatı sırasında en ince ayrıntıya kadar hassaslıkla çalışılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Pulak, denizin derinliklerindeki hafriyat sırasında kusur yapmanın ya da ufak bir ayrıntısı gözden kaçırma mümkünlüğünün çok yüksek olduğunu ve kaçırılan bilgilerin bilimsel bedellerinin de bir çok fazla olabildiğini vurguladı.
Deneyimli bir takımla fazlaca uzun müddetli ve dikkatli bir biçimde hafriyat yapılması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Pulak, “Uluburun hafriyatı sırasında bulduğumuz ufacık çörek otu tohumları bu baharatın Batı’ya sevk edilen en eski örneklerinden olduğunu ortaya koydu” dedi. Batık kalıntılarının karada bulunmuş olması halinde tek bir yazlık hafriyat periyodunda tamamlanabileceğini lakin çalışmaların sualtında hayli daha uzun bir vakit aldığını söyleyen Prof. Dr. Pulak, “İncelediğimiz batık sualtında 44-62 metre derinlikte olduğu için tam 11 yılda tamamlayabildik. Bu müddetin bu kadar uzun olmasının bir başka niçini de ayrıntılara verdiğimiz ehemmiyetti. Çalışmalarımızın Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesi ve takviyesiyle Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi arkeologlarının özverili dayanaklarıyla muvaffakiyete ulaştırılabildiğini bilhassa belirtmeliyim” diye konuştu.
ÖZELLİKLE Mİ BATIRILDI?
Özellikle bir epeyce toplumsal medya kullanıcısı Uluburun’un ortasında taşıdığı kıymetli eşyalar yüzünden bilhassa batırıldığına inandıklarına dair yorumlar yapıyor. Bu yorumlar son periyotta çoğunlukla toplumsal medyada karşımıza çıksa da tezler hiç bir vakit kanıtlanmadı. Prof. Dr. Cemal Pulak, savlara yönelik “Bugüne kadar yaptığımız çalışmalar kararında bu biçimde bir datayı kanıtlayacak bir bilgiye ulaşmadım” yorumunda bulundu.
Yakın geçmişte 360 Derece Tarih Araştırmaları Derneği, Uluburun’un bir replikasını inşa etmiş ve bu inşa sırasında hayli zorlandıklarını kamuoyuyla paylaşmıştı. Prof. Dr. Pulak, replika teşebbüsleri sırasında dernekle bir süre bir arada çalıştıklarını, elindeki Uluburun’a dair çizimleri dernek üyeleriyle paylaştığını söyleyerek ekledi:
“Bu çalışma sırasında epeyce zorlandıklarını biliyorum. Antik periyot gemilerinin inşa usulü bugünkünden çok farklı, daha zahmetli ve ince çalışma gerektirdiğinden replikanın inşası sırasında birinci birkaç sıra kaplama tahtalarının gövdeye yerleştirilmesinden daha sonra bu eski inşa yolu yerine daha pratik bir inşa sistemine geçmek durumunda kalmışlardı. Tüm bu zorluklara karşın sonunda çok hoş ve bilgilendirici bir gemi replikası ortaya çıkarttıklarını düşünüyorum.”