Tarihi Gelibolu Yarımadası’ndaki Seddülbahir Kalesi’nin Onarım, Etraf Düzenleme ve Teşhir-Tanzim Projesi kapsamında 2015 yılından itibaren Çanakkale Arkeoloji Müzesi kontrolünde yapılan arkeolojik alan araştırmalarında, kalenin dönemsel gelişmeninin yanı sıra Çanakkale Muharebelerine ışık tutabilecek bulgular ortaya çıktı. Onarımı yapılan kalede, arşiv fotoğraflarından da varlığı bilinen İtilaf güçlerine ilişkin mezarlığın kapsadığı alanda çalışmalar hassasiyetle sürdürüldü. Mütareke senelerında oluşturulan 8 Fransız Mezarlığı içinde Seddülbahir Kalesi ortasındaki Galinier ya da Genel Karargah Tabyası Mezarlığı da bulunuyordu. 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’nın akabinde bu mezarların tümü bugünkü Fransız Ulusal Mezarlığı’nın bulunduğu Morto Koyu’na taşındı.
Seddülbahir Kalesi Onarım Projesi kapsamında Çanakkale Arkeoloji Müzesi kontrolünde sürdürülen arkeolojik saha araştırmalarında tarihi görsellerle pozisyonu örtüşen mezar alanlarında bir mezar taşının yanında şu ana kadar birinin kimlik ayrıntıları tespit edilmiş 17 askere ilişkin iskelet kesimlerine rastlandı. Bu mezarlarda ele geçen haç, yüzük, mezar levhası, mezar taşı üzere buluntular, tarihi dokümanlar ve fotoğraflar iskeletlerin 1915 tarihinde Çanakkale Muharebeleri sırasında güney cephesinde hayatlarını kaybeden Fransız askerlerine ilişkin olduğunu gösterdi. 17 Fransız askerinin kemikleri bugün Seddülbahir Kalesi’nde düzenlenen merasimle Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Lideri İsmail Kaşdemir tarafınca Fransız heyetine teslim edildi.
Törene Fransa Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Mathilde Grammont, Misyon Şefi Mathilde Grammont, Fransız Akdeniz Bölgesi Kumandan Yardımcısı Tuğamiral Jean Emmanuel Roux de Luze, Savunma Ataşesi Albay Philippe Boulogne, NATO İzmir’den Yarbay Philippe Riols de Fonclare, vazifeli Memur Remi Ver, NATO İzmir’den Asteğmen 1, Nicolas Beyou, Savunma Ataşesi Yardımcısı Asteğmen 1 Boris Stoll, Fransız Rahip Peder Alexis Doucet ve Savunma Ataşeliği’nden Fransız öğrenci Hugo Desbenoit katıldı.
‘BİZE BU TOPRAKLARI VATAN YAPANLARIN RUHU ŞAD OLSUN’
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Lideri İsmail Kaşdemir, şunları söylemiş oldu:
“Bugün Çanakkale Kara Muharebelerinin başlangıcının 107’nci yıl dönümü. Çok manalı bir günde, fazlaca manalı bir yerde, hayli manalı bir merasim icra ediyoruz. 107 yıl evvel bu topraklarda tarihin akışını değiştiren ve Türk milletinin büyük bir zafer kazandığı, büyük bir savaş yaşanmıştı. Türk milleti bu topraklarda büyük bir vatan müdafaası yaparak, ‘Çanakkale geçilmez’ diye bütün dünyaya ilan etmişti. Bugün artık bu topraklarda bir savaş yok ve bu topraklar huzurun, barışın ve itimadın toprakları olmuşlardır. Çanakkale Tarihi Alan Bakanlığı olarak, Gelibolu Yarımadası’nda Çanakkale Destanı’nın yazıldığı bu topraklarda, ecdadımızdan bize yadigar kalan ne var ise, Çanakkale kahramanlığından bugüne gelen ne var ise restore edip, ayağa kaldırıp, ziyarete açmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Şu an Seddülbahir Kalesi’ndeyiz. Tam Çanakkale Boğazı’nın girişindeyiz. Çanakkale Savaşı’nın en ağır yaşandığı yerlerden birinde, bir gazi yerdeyiz. Çanakkale Boğazı’nın muhafızlarından biri olan Seddülbahir Kalesi’ndeyiz. Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu kaleyi restore etmeye başladığımızda epey ihtimamlı ve ihtimamlı bir onarım çalışması başlattık. Arkadaşlarımızla birlikte bu onarım çalışmalarımız esnasında birtakım mezarlar ve kemikler tespit ettik. Olağan ki çalışmalarımızı daha ihtimamlı, daha dikkatli hale getirdik. Yapmış olduğumuz çalışma ve araştırmalar kararında bu mezarların ve bu kemiklerin Çanakkale Savaşları sırasında ölen Fransız askerlerine ilişkin olduğunu tespit ettik. Bu kemikleri çabucak koruma altına aldık. Hem Fransız yetkililerle birebir vakitte Türk Dışişleri Bakanlığı’mızın yetkilileriyle temasa geçtik. Bu mezarları ve kemikleri koruyarak bugüne kadar geldik. Gerek dinimizde, gerek Türk örf ve adetinde, gerek Türk kültüründe ölülere hürmet duymak vardır. beraberinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1934 yılında Anzak annelerine hitaben yazmış olduğu mektupta, bu topraklar üzerinde ömrünü kaybeden yabancı askerlerin artık bu toprakların evlatları olduklarını ve bu topraklarda huzur ortasında uyuyacaklarını tabir etmiştir. Biz de Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu hislerle çalışmalarımızı devam ettirdik. Bugün Fransız askerlerine ilişkin olan naaşları, kemikleri Fransız yetkililere teslim ediyoruz. Onlar da tarihi alan içerisinde kendilerine ayrılmış olan Fransız Mezarlığı’na bu kemikleri defnedecekler. Bir defa daha buradan tabir etmek istiyorum, Çanakkale Savaşlarının, Çanakkale Zaferlerinin 107’nci yıl dönümü kutlu olsun. Bize bu toprakları vatan yapanların ruhu şad olsun. Tarihi Alan Başkanlığı olarak Tarihi Alanın, şehitliklerin, Türk milleti için ne kadar değerli, ne kadar kutsal olduğunu epey uygun biliyoruz. hem de Tarihi Alanda dünyada birden çok ülkenin de anıları olduğunu fazlaca düzgün biliyoruz. Bu hislerimizle bundan daha sonra da çalışmalarımızı devam ettireceğiz.”
‘TÜRK ASKERLERİNİ DE HÜRMETLE ANIYORUZ’
Fransız Savunma Ataşesi Albay Philippe Boulogne, ise yaptığı konuşmada, “Tarihimizin en trajik devirlerinin birine sahne olan bu uzak diyarlarda topraklarını savunmaya gelen doğu seferi misyon gücü ve Fransız Donanması askerlerinden oluşan 80 bin kişilik Birinci Dünya Savaşı Doğu Cephesi’nde nazaranvli askerlerin anılarını hürmetle anıyoruz. Denizciler, Zouave’ler, Senagalli, Cezayirli piyadeler ve lejyonerlerden oluşan toplam 10 bin Fransız ve koloni askeri Gelibolu’da hayatını kaybetti. Ne verilen kayıpların büyüklüğü ne de savaşın şiddeti bu insanların yiğitliklerinden bir şey eksiltemedi. Cüretleri ve fedakarlık anlayışları asla unutulmayacak. Burada birebir muharebelerde hayatlarını yitiren Türk askerlerini de hürmetle anıyoruz. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Lideri İsmail Kaşdemir’e bu merasime katkılarından dolayı özellikle şükranlarımızı sunarız” dedi.
Konuşmaların akabinde içerisinde askerlerin kemikleri bulunan önleyici konservasyon kutuları Fransız askerler tarafınca tek tek bir aracı taşınarak konuldu. Morto Koyu’ndaki Fransız Mezarlığı’na gdolayılen askerlerin kemikleri burada merasimle defnedildi.
Seddülbahir Kalesi Onarım Projesi kapsamında Çanakkale Arkeoloji Müzesi kontrolünde sürdürülen arkeolojik saha araştırmalarında tarihi görsellerle pozisyonu örtüşen mezar alanlarında bir mezar taşının yanında şu ana kadar birinin kimlik ayrıntıları tespit edilmiş 17 askere ilişkin iskelet kesimlerine rastlandı. Bu mezarlarda ele geçen haç, yüzük, mezar levhası, mezar taşı üzere buluntular, tarihi dokümanlar ve fotoğraflar iskeletlerin 1915 tarihinde Çanakkale Muharebeleri sırasında güney cephesinde hayatlarını kaybeden Fransız askerlerine ilişkin olduğunu gösterdi. 17 Fransız askerinin kemikleri bugün Seddülbahir Kalesi’nde düzenlenen merasimle Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Lideri İsmail Kaşdemir tarafınca Fransız heyetine teslim edildi.
Törene Fransa Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Mathilde Grammont, Misyon Şefi Mathilde Grammont, Fransız Akdeniz Bölgesi Kumandan Yardımcısı Tuğamiral Jean Emmanuel Roux de Luze, Savunma Ataşesi Albay Philippe Boulogne, NATO İzmir’den Yarbay Philippe Riols de Fonclare, vazifeli Memur Remi Ver, NATO İzmir’den Asteğmen 1, Nicolas Beyou, Savunma Ataşesi Yardımcısı Asteğmen 1 Boris Stoll, Fransız Rahip Peder Alexis Doucet ve Savunma Ataşeliği’nden Fransız öğrenci Hugo Desbenoit katıldı.
‘BİZE BU TOPRAKLARI VATAN YAPANLARIN RUHU ŞAD OLSUN’
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Lideri İsmail Kaşdemir, şunları söylemiş oldu:
“Bugün Çanakkale Kara Muharebelerinin başlangıcının 107’nci yıl dönümü. Çok manalı bir günde, fazlaca manalı bir yerde, hayli manalı bir merasim icra ediyoruz. 107 yıl evvel bu topraklarda tarihin akışını değiştiren ve Türk milletinin büyük bir zafer kazandığı, büyük bir savaş yaşanmıştı. Türk milleti bu topraklarda büyük bir vatan müdafaası yaparak, ‘Çanakkale geçilmez’ diye bütün dünyaya ilan etmişti. Bugün artık bu topraklarda bir savaş yok ve bu topraklar huzurun, barışın ve itimadın toprakları olmuşlardır. Çanakkale Tarihi Alan Bakanlığı olarak, Gelibolu Yarımadası’nda Çanakkale Destanı’nın yazıldığı bu topraklarda, ecdadımızdan bize yadigar kalan ne var ise, Çanakkale kahramanlığından bugüne gelen ne var ise restore edip, ayağa kaldırıp, ziyarete açmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Şu an Seddülbahir Kalesi’ndeyiz. Tam Çanakkale Boğazı’nın girişindeyiz. Çanakkale Savaşı’nın en ağır yaşandığı yerlerden birinde, bir gazi yerdeyiz. Çanakkale Boğazı’nın muhafızlarından biri olan Seddülbahir Kalesi’ndeyiz. Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu kaleyi restore etmeye başladığımızda epey ihtimamlı ve ihtimamlı bir onarım çalışması başlattık. Arkadaşlarımızla birlikte bu onarım çalışmalarımız esnasında birtakım mezarlar ve kemikler tespit ettik. Olağan ki çalışmalarımızı daha ihtimamlı, daha dikkatli hale getirdik. Yapmış olduğumuz çalışma ve araştırmalar kararında bu mezarların ve bu kemiklerin Çanakkale Savaşları sırasında ölen Fransız askerlerine ilişkin olduğunu tespit ettik. Bu kemikleri çabucak koruma altına aldık. Hem Fransız yetkililerle birebir vakitte Türk Dışişleri Bakanlığı’mızın yetkilileriyle temasa geçtik. Bu mezarları ve kemikleri koruyarak bugüne kadar geldik. Gerek dinimizde, gerek Türk örf ve adetinde, gerek Türk kültüründe ölülere hürmet duymak vardır. beraberinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1934 yılında Anzak annelerine hitaben yazmış olduğu mektupta, bu topraklar üzerinde ömrünü kaybeden yabancı askerlerin artık bu toprakların evlatları olduklarını ve bu topraklarda huzur ortasında uyuyacaklarını tabir etmiştir. Biz de Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu hislerle çalışmalarımızı devam ettirdik. Bugün Fransız askerlerine ilişkin olan naaşları, kemikleri Fransız yetkililere teslim ediyoruz. Onlar da tarihi alan içerisinde kendilerine ayrılmış olan Fransız Mezarlığı’na bu kemikleri defnedecekler. Bir defa daha buradan tabir etmek istiyorum, Çanakkale Savaşlarının, Çanakkale Zaferlerinin 107’nci yıl dönümü kutlu olsun. Bize bu toprakları vatan yapanların ruhu şad olsun. Tarihi Alan Başkanlığı olarak Tarihi Alanın, şehitliklerin, Türk milleti için ne kadar değerli, ne kadar kutsal olduğunu epey uygun biliyoruz. hem de Tarihi Alanda dünyada birden çok ülkenin de anıları olduğunu fazlaca düzgün biliyoruz. Bu hislerimizle bundan daha sonra da çalışmalarımızı devam ettireceğiz.”
‘TÜRK ASKERLERİNİ DE HÜRMETLE ANIYORUZ’
Fransız Savunma Ataşesi Albay Philippe Boulogne, ise yaptığı konuşmada, “Tarihimizin en trajik devirlerinin birine sahne olan bu uzak diyarlarda topraklarını savunmaya gelen doğu seferi misyon gücü ve Fransız Donanması askerlerinden oluşan 80 bin kişilik Birinci Dünya Savaşı Doğu Cephesi’nde nazaranvli askerlerin anılarını hürmetle anıyoruz. Denizciler, Zouave’ler, Senagalli, Cezayirli piyadeler ve lejyonerlerden oluşan toplam 10 bin Fransız ve koloni askeri Gelibolu’da hayatını kaybetti. Ne verilen kayıpların büyüklüğü ne de savaşın şiddeti bu insanların yiğitliklerinden bir şey eksiltemedi. Cüretleri ve fedakarlık anlayışları asla unutulmayacak. Burada birebir muharebelerde hayatlarını yitiren Türk askerlerini de hürmetle anıyoruz. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Lideri İsmail Kaşdemir’e bu merasime katkılarından dolayı özellikle şükranlarımızı sunarız” dedi.
Konuşmaların akabinde içerisinde askerlerin kemikleri bulunan önleyici konservasyon kutuları Fransız askerler tarafınca tek tek bir aracı taşınarak konuldu. Morto Koyu’ndaki Fransız Mezarlığı’na gdolayılen askerlerin kemikleri burada merasimle defnedildi.