Safa Monopolü – Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Ulu Lider Mustafa Kemal Atatürk’ü vefatının 84’üncü yılında, bir daha hasret ve hürmetle anıyoruz. Türk halkı, vefatından daha sonra, O’na duyduğu saygıyı ve sevgiyi daima taçlandırmak maksadını güttü. Bunlardan biri de pahalı gazeteci merhum Hüsamettin Çelebi’nin, Anadolu Ajansı Genel Müdürü iken düzenlenmesini sağladığı; Atatürk’ün vefatının 50. yılı ötürüsıyla devrin devlet ve hükümet liderlerinden istenen ve onların da diplomatik kurallar çerçevesinde gönderdikleri samimi bildirilerinden oluşan sergiydi. Ankara’da beğeniyle karşılanan bu stantta yer alan tarihi iletilerde lisana getirilenler, Büyük Lider Atatürk’ün ölümsüzlüğünü ortaya koyuyordu.
Ronald Reagan, ABD’nin 40. Cumhurbaşkanı (1981-1989) : “Bu büyük insanın muvaffakiyetleri, Türk milletini olduğu kadar bütün milletleri de etkilemiştir. Millet hayatının bu biçimdesine epey alanında bu biçimdesine kalıcı bir miras bırakan önder pek azdır. Atatürk, destanlaşmış askerî ve siyasi bir önder ve insan hakları, eğitim ıslahatı ve ulusal özgüvenin yılmaz koruyucusuydu.”
Raul Alfonsin, Arjantin Devlet Lideri (1983-1989): “Atatürk, ulusunun kendine güvenmesini, çöküntünün akabinde yürek bulmasını sağlamış, halkını birleştirmiş ve cumhuriyet hayatına giden yolda önderlik etmiştir. Türk hanımını, toplumsal ve siyasal ömürde erkekle eşit kılarak onurlandırmış ve ülkesini çağdaşlığa götürecek tüm yolları yılmadan aramıştır.”
Ramiz Alia, Arnavutluk Cumhurbaşkanı (1985-1991): “Atatürk, vaktinin ilerici demokrat fikrinden esinlenerek yeni demokratik Türkiye’yi kurmuş ve onun milletlerarası toplulukta saygın bir yer kazanmasını sağlamıştır.”
Kurt Waldheim, Avusturya Cumhurbaşkanı (1986-1992): “Değeri daha sonradan daha düzgün anlaşıldığı biçimde; din ve devlet işlerinin kesin bir biçimde birbirinden ayrılması ve insanın inanç ve din özgürlüğünün teminat altına alınması, uzak görüşlü devlet adamı Atatürk’ün başlatmış olduğu sayısız ıslahatlar ortasında en mühimleridir. Bu adım, Türk toplumunda, eğitim, bayan hakları ve yargıdan yasamaya ve nihayet Türk Anayasası’na kadar derin izler bırakmıştır. Bu prensipler, yalnızca Atatürk tarafınca Türkiye Cumhuriyeti için atılan temel taşları olmakla kalmayıp bireyler için hiç eksilmeyecek biçimde geçerli birer rehber olmuştur. Atatürk’ün halkına duyduğu sonsuz inanç, halkın ona duyduğu derin hürmet ve bitmeyen şükran ile karşılık bulmuş, bu biçimdesine büyük bir devlet adamının halkıyla kurabileceği bağlantı için de büyük bir örnek teşkil etmektedir.”
İnsani her bahisle ilgiliydi
Wilfried Martens, Belçika Başbakanı (1979-1992): “Mustafa Kemal, kendisini memleketinin gelişmesine adamış bir devlet adamıdır. İnsani hiç bir bahis onun ilgi alanı haricinde kalmadı. O, büyük bir azim ve sebatla Türkiye’yi çağdaşlaşma yoluna soktu. Bu dev eser, mert Türk milletinin coşkulu takviyesi olmasaydı bu biçimde istikrar ortasında ve bu kadar kısa vakitte gerçekleşemezdi.”
José Sarney, Brezilya Cumhurbaşkanı (1985-1990): “Atatürk’ün barış ve özgürlük için tükenmeyen kararlılığı, Türk ulusunu ve dünya insanlarını yönlendiren inanç, cüret ve âlâ niyetin eşsiz bir örneği olarak kalacaktır.”
Yang Shangkun, Çin Halk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (1988-1993): “Atatürk, Türk tarihinde yeni bir devrin açılmasında Türk halkına liderlik etti. O’nun harika muvaffakiyetleri, Türk halkına memnunluk getirdi ve Çin halkı da dâhil olmak üzere, bütün dünya ülkelerinin hürmetini kazandırdı. İsmi, sürekli tarihe yazılmış olarak kalacaktır.”
Poul Schlüter, Danimarka Başbakanı (1982-1993): “Kemal Atatürk’ün 20’nci yüzyılın en büyük devlet erkeklerindan biri olduğu kuşkusuzdur. Günümüz Türkiye Cumhuriyeti’nin siyaseti, Atatürk tarafınca ortaya konan unsurların direkt bir devamı niteliğindedir. Türkiye’nin çağdaş dünyadaki maksatları, hâlâ onun görüşleriyle yönlendirilmektedir.”
Bağımsızlığın ilham kaynağı
Richard von Weizsäecker, Federal Almanya Cumhurbaşkanı (1984-1994): “Atatürk, büyük bir devlet adamı idi. O’nunla pek az kimse kıyaslanabilir. İnsanları anlayışı ve hayallerden uzak geniş realizmi; bir yeni devlete, hatta milletine yeni bir özgüven kazandırmış ve bu itimada uygun yeni maksatlar belirlemiştir. Vatanına karşı duyduğu ateşli sevgi, O’nu Türkiye’nin bağımsızlığı için yılmaz formda savaşmaya sevk etmiştir. Atatürk, İkinci Dünya Savaşı’nı evvelde görmüştür. O’nun yardımıyladir ki Türkiye, İkinci Dünya Savaşı sırasında bir barış ve itimat vahası olarak kalabilmiştir. Atatürk’ün yazgısını eline aldığı Türkiye, geri kalmış, feodal ve otokratik idareye sahip, mağlubiyetin utancına düşmüş bir ülkeydi. Öldüğü vakit ise geride bıraktığı; çağdaş, ileri ve saygın bir devletti.”
Helmut Kohl, Federal Almanya Başbakanı (1982-1998): “O, bağımsız ve özgür bir Türkiye için savaşmıştır. Atatürk, hangi etnik ya da dinî kümeye dâhil olurlarsa olsunlar, tüm insanların barış ortasında ve eşit haklara sahip olarak bir arada yaşamalarından yanaydı. Davasını şu özdeyişi belirliyordu: Yurtta sulh, cihanda sulh.”
Rajiv Gandi, Hindistan Başbakanı (1984-1989): “Büyük devlet adamı Atatürk’ün emperyalizme karşı uğraşı, Hindistan bağımsızlık hareketinin başkanları Mahatma Gandi ve Nehru’ya ilham kaynağı olmuştur.”
Özgürlük savaşçısı
Roh Tae Woo, Kore Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (1998-1993): “Atatürk’e duyduğum saygıyı artıran öteki bir sebep bulunmaktadır. Bu sebep, kendisinin, yalnızca bir özgürlük savaşçısı değil, ayrıyeten derin tarihi bilince ve ileri görüşe sahip bir devlet adamı olmasıdır. Bu gerçek, bağımsızlıktan daha sonra, Atatürk’ün liderlik ettiği birfazlaca çağdaş ıslahatla kanıtlanmıştır. Atatürk’ün ismi, yalnızca Türklerin değil, tüm insanlığın tarihinde özel bir yere sahiptir.”
Nikolay İvanoviç Rıjkov, Sovyetler Birliği Bakanlar Şurası Lideri (1985-1991): “Türk halkının ulusal kurtuluş uğraşının başkanı Atatürk, halkının hürriyeti, bağımsızlığı ve insani haysiyetinin simgesini oluşturmuştur. Saltanat ve halifeliğin kaldırılması, laik cumhuriyetçi devletin kurulması ve iktisat, kültür ve eğitim alanlarında ıslahatların yapılması üzere esaslı değişiklikler Atatürk’ün ismi ile bağlıdır. Emperyalizm aleyhtarı görüşleri ve halkına vatansever hizmeti, birfazlaca Doğu ülkesi için örnek ve ilham kaynağı olmuştur.”
SAYGI NOTU: Bu iletileri bana emanet eden merhum Hüsamettin Çelebi’yi, standın düzenlenmesini sağlayan Haber Müdürü Mehmet Bican’ı, Dışhaberler Müdürü merhum Recep Güvelioğlu’nu, emeğiyle sergiyi güzelleştiren Aysel Sonuparlak ile çevirileri sağlayan Dış Haberler çalışanlarının emeklerini hürmetle anıyorum.
Ronald Reagan, ABD’nin 40. Cumhurbaşkanı (1981-1989) : “Bu büyük insanın muvaffakiyetleri, Türk milletini olduğu kadar bütün milletleri de etkilemiştir. Millet hayatının bu biçimdesine epey alanında bu biçimdesine kalıcı bir miras bırakan önder pek azdır. Atatürk, destanlaşmış askerî ve siyasi bir önder ve insan hakları, eğitim ıslahatı ve ulusal özgüvenin yılmaz koruyucusuydu.”
Raul Alfonsin, Arjantin Devlet Lideri (1983-1989): “Atatürk, ulusunun kendine güvenmesini, çöküntünün akabinde yürek bulmasını sağlamış, halkını birleştirmiş ve cumhuriyet hayatına giden yolda önderlik etmiştir. Türk hanımını, toplumsal ve siyasal ömürde erkekle eşit kılarak onurlandırmış ve ülkesini çağdaşlığa götürecek tüm yolları yılmadan aramıştır.”
Ramiz Alia, Arnavutluk Cumhurbaşkanı (1985-1991): “Atatürk, vaktinin ilerici demokrat fikrinden esinlenerek yeni demokratik Türkiye’yi kurmuş ve onun milletlerarası toplulukta saygın bir yer kazanmasını sağlamıştır.”
Kurt Waldheim, Avusturya Cumhurbaşkanı (1986-1992): “Değeri daha sonradan daha düzgün anlaşıldığı biçimde; din ve devlet işlerinin kesin bir biçimde birbirinden ayrılması ve insanın inanç ve din özgürlüğünün teminat altına alınması, uzak görüşlü devlet adamı Atatürk’ün başlatmış olduğu sayısız ıslahatlar ortasında en mühimleridir. Bu adım, Türk toplumunda, eğitim, bayan hakları ve yargıdan yasamaya ve nihayet Türk Anayasası’na kadar derin izler bırakmıştır. Bu prensipler, yalnızca Atatürk tarafınca Türkiye Cumhuriyeti için atılan temel taşları olmakla kalmayıp bireyler için hiç eksilmeyecek biçimde geçerli birer rehber olmuştur. Atatürk’ün halkına duyduğu sonsuz inanç, halkın ona duyduğu derin hürmet ve bitmeyen şükran ile karşılık bulmuş, bu biçimdesine büyük bir devlet adamının halkıyla kurabileceği bağlantı için de büyük bir örnek teşkil etmektedir.”
İnsani her bahisle ilgiliydi
Wilfried Martens, Belçika Başbakanı (1979-1992): “Mustafa Kemal, kendisini memleketinin gelişmesine adamış bir devlet adamıdır. İnsani hiç bir bahis onun ilgi alanı haricinde kalmadı. O, büyük bir azim ve sebatla Türkiye’yi çağdaşlaşma yoluna soktu. Bu dev eser, mert Türk milletinin coşkulu takviyesi olmasaydı bu biçimde istikrar ortasında ve bu kadar kısa vakitte gerçekleşemezdi.”
José Sarney, Brezilya Cumhurbaşkanı (1985-1990): “Atatürk’ün barış ve özgürlük için tükenmeyen kararlılığı, Türk ulusunu ve dünya insanlarını yönlendiren inanç, cüret ve âlâ niyetin eşsiz bir örneği olarak kalacaktır.”
Yang Shangkun, Çin Halk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (1988-1993): “Atatürk, Türk tarihinde yeni bir devrin açılmasında Türk halkına liderlik etti. O’nun harika muvaffakiyetleri, Türk halkına memnunluk getirdi ve Çin halkı da dâhil olmak üzere, bütün dünya ülkelerinin hürmetini kazandırdı. İsmi, sürekli tarihe yazılmış olarak kalacaktır.”
Poul Schlüter, Danimarka Başbakanı (1982-1993): “Kemal Atatürk’ün 20’nci yüzyılın en büyük devlet erkeklerindan biri olduğu kuşkusuzdur. Günümüz Türkiye Cumhuriyeti’nin siyaseti, Atatürk tarafınca ortaya konan unsurların direkt bir devamı niteliğindedir. Türkiye’nin çağdaş dünyadaki maksatları, hâlâ onun görüşleriyle yönlendirilmektedir.”
Bağımsızlığın ilham kaynağı
Richard von Weizsäecker, Federal Almanya Cumhurbaşkanı (1984-1994): “Atatürk, büyük bir devlet adamı idi. O’nunla pek az kimse kıyaslanabilir. İnsanları anlayışı ve hayallerden uzak geniş realizmi; bir yeni devlete, hatta milletine yeni bir özgüven kazandırmış ve bu itimada uygun yeni maksatlar belirlemiştir. Vatanına karşı duyduğu ateşli sevgi, O’nu Türkiye’nin bağımsızlığı için yılmaz formda savaşmaya sevk etmiştir. Atatürk, İkinci Dünya Savaşı’nı evvelde görmüştür. O’nun yardımıyladir ki Türkiye, İkinci Dünya Savaşı sırasında bir barış ve itimat vahası olarak kalabilmiştir. Atatürk’ün yazgısını eline aldığı Türkiye, geri kalmış, feodal ve otokratik idareye sahip, mağlubiyetin utancına düşmüş bir ülkeydi. Öldüğü vakit ise geride bıraktığı; çağdaş, ileri ve saygın bir devletti.”
Helmut Kohl, Federal Almanya Başbakanı (1982-1998): “O, bağımsız ve özgür bir Türkiye için savaşmıştır. Atatürk, hangi etnik ya da dinî kümeye dâhil olurlarsa olsunlar, tüm insanların barış ortasında ve eşit haklara sahip olarak bir arada yaşamalarından yanaydı. Davasını şu özdeyişi belirliyordu: Yurtta sulh, cihanda sulh.”
Rajiv Gandi, Hindistan Başbakanı (1984-1989): “Büyük devlet adamı Atatürk’ün emperyalizme karşı uğraşı, Hindistan bağımsızlık hareketinin başkanları Mahatma Gandi ve Nehru’ya ilham kaynağı olmuştur.”
Özgürlük savaşçısı
Roh Tae Woo, Kore Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (1998-1993): “Atatürk’e duyduğum saygıyı artıran öteki bir sebep bulunmaktadır. Bu sebep, kendisinin, yalnızca bir özgürlük savaşçısı değil, ayrıyeten derin tarihi bilince ve ileri görüşe sahip bir devlet adamı olmasıdır. Bu gerçek, bağımsızlıktan daha sonra, Atatürk’ün liderlik ettiği birfazlaca çağdaş ıslahatla kanıtlanmıştır. Atatürk’ün ismi, yalnızca Türklerin değil, tüm insanlığın tarihinde özel bir yere sahiptir.”
Nikolay İvanoviç Rıjkov, Sovyetler Birliği Bakanlar Şurası Lideri (1985-1991): “Türk halkının ulusal kurtuluş uğraşının başkanı Atatürk, halkının hürriyeti, bağımsızlığı ve insani haysiyetinin simgesini oluşturmuştur. Saltanat ve halifeliğin kaldırılması, laik cumhuriyetçi devletin kurulması ve iktisat, kültür ve eğitim alanlarında ıslahatların yapılması üzere esaslı değişiklikler Atatürk’ün ismi ile bağlıdır. Emperyalizm aleyhtarı görüşleri ve halkına vatansever hizmeti, birfazlaca Doğu ülkesi için örnek ve ilham kaynağı olmuştur.”
SAYGI NOTU: Bu iletileri bana emanet eden merhum Hüsamettin Çelebi’yi, standın düzenlenmesini sağlayan Haber Müdürü Mehmet Bican’ı, Dışhaberler Müdürü merhum Recep Güvelioğlu’nu, emeğiyle sergiyi güzelleştiren Aysel Sonuparlak ile çevirileri sağlayan Dış Haberler çalışanlarının emeklerini hürmetle anıyorum.