Mert İnan – Büyük Lider Atatürk’ün vefat haberiyle 84 yıl evvel bugün tüm yurtta olduğu üzere İstanbul’da da hayat durmuştu. Türk halkı, Ata’sına olan sevgisini göstermek için sokaklara döküldüğünde izdiham niçiniyle birfazlaca kişi hayatını yitirecekti..
Atatürk’ün naaşı vefatından 6 gün daha sonra, 16 Kasım 1938 günü Dolmabahçe Sarayı merasim salonundaki katafalka konulmuştu. İstanbul halkı Büyük Önder’e son misyon için adeta birbirini eziyordu. Birinci ziyareti periyodun Birinci Ordu Müfettişi Orgeneral Fahrettin Altay ve askerler gerçekleştirmişti. 16 Kasım saat 10.15’de sarayın kapıları Ata’sına son misyonunu yapmak isteyen vatandaşlara açılmış, binlerce kişi Dolmabahçe’ye akın etmeye başlamıştı.
Ulus gazetesi, Ata’nın naaşını birinci gün 150 bin kişinin ziyaret ettiğini duyuruyor, İstanbul’da bulunan Alman Arkeolog Prof. Karl Dörner ise Dolmabahçe Sarayı’ndaki tabloyu, “Haberi duyan yola koyulmuştu. Düzgün kıyafetleri ortasında memurlar, balıkçılar, hamallar, tüccarlar ve emekçiler, yaşlı solgun yüzlü siyah çarşaflı bayanlar içinde kürklü mantolu hanımlar, herkes yas tutuyordu. Tek bir kişi bile sarayın halılarına, fotoğraflara, kristal avizelerine bakmıyordu, tüm bakışlar yalnızca, yanında genç subayların bronzdan heykellermiş üzere dimdik nöbet tuttukları tabuta dikilmişti” kelamlarıyla anlatıyordu.
10 Kasım 1938’de Türkiye’de bulunan Profesör Wolfram Eberhard günlüğüne Türkiye’de yaşanan acıyı şu biçimde özetliyordu: “Çocukların yanı sıra, yetişkin erkekler ve bayanlar ağlıyordu. Üzüntü epeyce yaygındı ve bu biçimde bir şey öteki hiç bir ülkede görülmemişti.”
Lord Kinross ise, o gün İstanbul’un acı bir sessizliğe gömüldüğünü belirterek tabloyu şöyleki betimlemişti: “Çocuklar başlarındaki fiyonkları, kurdeleleri çıkardılar. Sokaklarda bayanlar ağlaşıyor, Ata’nın siyah tüllere bürünmüş fotoğrafları önünde dua ediyorlardı.”
İzdihamda 11 kişi hayatını yitirdi
17 Kasım, saat 22.00’den daha sonra 100 binden çok insanın Dolmabahçe Sarayı’na girmek istemesi kararı meydana gelen izdihamda çoğunluğu bayan 11 kişi ezilerek hayatını yitirirken, 40 kişi yaralandı. İsimli Tıp hekimi Enver Karan otopsi raporunda, ölümlerin teneffüs yetmezliğinden kaynaklandığını bildirdi. Olaya ait savcılık soruşturmasında, Sarayın saat kulesi tarafında bulunan kapının kapatıldıktan daha sonra yeniden açılmasının halkın şiddetli ve ağır bir izdihamına niye olduğu açıklandı. Diğer bir teze bakılırsa, kalabalığı dağıtma buyruğu alan atlı polislerin hareketi, izdihama yol açmıştı. Savcılık, izdihamın sistemi sağlamakla nazaranvli memurların kusurundan kaynaklandığını deklare etti. Bu hadiseden daha sonra emniyet müdürlerinin bakılırsav yerleri değiştirildi. 1 Aralık 1938’de İstanbul Valisi Muhittin Üstündağ, vazifeden alınarak Bakanlık buyruğuna alındı. İstanbul Emniyet Müdürü Salih Kılıç da Çorum Valiliğine tayin edildi.
Atatürk’ün naaşı vefatından 6 gün daha sonra, 16 Kasım 1938 günü Dolmabahçe Sarayı merasim salonundaki katafalka konulmuştu. İstanbul halkı Büyük Önder’e son misyon için adeta birbirini eziyordu. Birinci ziyareti periyodun Birinci Ordu Müfettişi Orgeneral Fahrettin Altay ve askerler gerçekleştirmişti. 16 Kasım saat 10.15’de sarayın kapıları Ata’sına son misyonunu yapmak isteyen vatandaşlara açılmış, binlerce kişi Dolmabahçe’ye akın etmeye başlamıştı.
Ulus gazetesi, Ata’nın naaşını birinci gün 150 bin kişinin ziyaret ettiğini duyuruyor, İstanbul’da bulunan Alman Arkeolog Prof. Karl Dörner ise Dolmabahçe Sarayı’ndaki tabloyu, “Haberi duyan yola koyulmuştu. Düzgün kıyafetleri ortasında memurlar, balıkçılar, hamallar, tüccarlar ve emekçiler, yaşlı solgun yüzlü siyah çarşaflı bayanlar içinde kürklü mantolu hanımlar, herkes yas tutuyordu. Tek bir kişi bile sarayın halılarına, fotoğraflara, kristal avizelerine bakmıyordu, tüm bakışlar yalnızca, yanında genç subayların bronzdan heykellermiş üzere dimdik nöbet tuttukları tabuta dikilmişti” kelamlarıyla anlatıyordu.
10 Kasım 1938’de Türkiye’de bulunan Profesör Wolfram Eberhard günlüğüne Türkiye’de yaşanan acıyı şu biçimde özetliyordu: “Çocukların yanı sıra, yetişkin erkekler ve bayanlar ağlıyordu. Üzüntü epeyce yaygındı ve bu biçimde bir şey öteki hiç bir ülkede görülmemişti.”
Lord Kinross ise, o gün İstanbul’un acı bir sessizliğe gömüldüğünü belirterek tabloyu şöyleki betimlemişti: “Çocuklar başlarındaki fiyonkları, kurdeleleri çıkardılar. Sokaklarda bayanlar ağlaşıyor, Ata’nın siyah tüllere bürünmüş fotoğrafları önünde dua ediyorlardı.”
İzdihamda 11 kişi hayatını yitirdi
17 Kasım, saat 22.00’den daha sonra 100 binden çok insanın Dolmabahçe Sarayı’na girmek istemesi kararı meydana gelen izdihamda çoğunluğu bayan 11 kişi ezilerek hayatını yitirirken, 40 kişi yaralandı. İsimli Tıp hekimi Enver Karan otopsi raporunda, ölümlerin teneffüs yetmezliğinden kaynaklandığını bildirdi. Olaya ait savcılık soruşturmasında, Sarayın saat kulesi tarafında bulunan kapının kapatıldıktan daha sonra yeniden açılmasının halkın şiddetli ve ağır bir izdihamına niye olduğu açıklandı. Diğer bir teze bakılırsa, kalabalığı dağıtma buyruğu alan atlı polislerin hareketi, izdihama yol açmıştı. Savcılık, izdihamın sistemi sağlamakla nazaranvli memurların kusurundan kaynaklandığını deklare etti. Bu hadiseden daha sonra emniyet müdürlerinin bakılırsav yerleri değiştirildi. 1 Aralık 1938’de İstanbul Valisi Muhittin Üstündağ, vazifeden alınarak Bakanlık buyruğuna alındı. İstanbul Emniyet Müdürü Salih Kılıç da Çorum Valiliğine tayin edildi.