- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 2,935
Habertürk’ten Rahim Ak, Borsa İstanbul’da yaşananları yazdı….
1-Pandeminin tüm dünyaya armağanı yüksek enflasyon Türkiye’de kendini öteki ülkelere bakılırsa epey daha fazla hissettirirken iktisat idaresi faizleri yükseltme yerine düşürme yoluna gitti. Bu durum Türk Lirası mevduat tutanları paralarını enflasyon karşısında eriterek cezalandırırken dövizde de yüksek oynaklığı birlikteinde getirdi. Lakin başta Kur Muhafazalı Mevduat olmak üzere iktisat idaresi ve Merkez Bankası’nın aldığı pek epeyce tedbir iktisatta kriz manasına gelebilecek kurdaki yükselişi 18 lira seviyesinde tutmayı şimdilik başarmış durumda. Başta Rusya olmak üzere çeşitli ülkelerden yapılan rezervleri artırıcı istikametteki mutabakatlar da bu seti güçlendiriyor. Öteki yandan iktisat idaresinin seçim de yaklaşırken kurdaki yükselişi frenleyemez ise enflasyonun daha büyük problemler yaratmaması için elinden geleni yapacağını kestirim etmek de kolay olsa gerek. Faiz yoksa dövizden de kazanılmayacaksa geriye tek seçenek kalıyor: Borsa. Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati de bu durumu lisana getirdi. Vatandaşın borsaya yatırım yaparak kazanacağına dair açıklama yaptı.
KENDİNİ BESLEYEN SİSTEM KURULMAYA BAŞLIYOR
2- Üstteki gerçeklerden yola çıkan borsanın büyük oyuncuları ise ellerinde büyük paralar olmasa bile kendi kendini besleyen bir sistem kurdular. Bu sistemi kurarken başta Varlık Fonu olmak üzere devletten dayanak aldıkları da söyleniyor lakin çabucak belirtelim bu bilgi yalnızca dedikodu olarak ortalıkta dolaşıyor. Dal olarak da yabancı yatırımcıların Borsa İstanbul’dan çıkmaları niçiniyle meblağları çok düşük olan (bazı bankalarda defter kıymetinin üçte biri kadar) bankacılık seçildi. Yani aslında alınan paylar de kıymetli değil ucuzdu. Pekala sistem nasıl kuruldu? Onu da unsurlar halinde anlatalım.
Vadeli süreç hacimlerinde eylülde büyük dalgalanma yaşandı:
a-İsim olarak borsanın en eski oyuncularının da ortalarında bulunduğu yatırımcılar kamu bankaları ve özel bankalar ile bir kaç gerçek bölüm şirketinin paylarında Vadeli Süreçler Piyasası’nda (VİOP) süreç yapmaya başladı. Bu piyasada vadeli olarak aldığınız payın tüm karşılığını değil pay senedine göre yüzde 10 ile 15 lira içindeki meblağı nakit teminat olarak yatırıyorsunuz. Borsada pay fiyatı düşerse teminat tamamlanıyor pay fiyatı yükselirse teminat fazlası oluşuyor. Borsada pay senedi 1 arttığında VİOP’da 10 lira kazanıyorsunuz.
b-Buna rağmen oyuncular ellerindeki para ile Borsa İstanbul’da (spot piyasa) tıpkı payları satın alıyor. Doğal bununla da yetinilmiyor eşe dosta da pay aldırılıyor. bu biçimdece spot piyasada payların fiyatı yükseliyor. Pay fiyatı yükseldikçe başka yatırımcılar da bu harekete katılıyor.
c-Hisse meblağları Borsa İstanbul’da yükseldikçe VİOP’ta teğe 10 kazanılıyor ve yatırılan teminat fazla geliyor. Yani teminat fazlası meydana geliyor. Artan bu teminatı olan yatırımcılar bu fiyatı bir daha borsada spot piyasada tıpkı paylara yatırıyor. Bu süreç kararı aracı kurumların bu yatırımcıya verdiği kredi hacmi de artıyor. Daha fazla kredi de bir daha daha fazla pay almak ve pay senedi fiyatının daha fazla yükselmesi manasına geliyor. Yükseliş bu biçimde birbirini besleyen sistem ortasında sürüyor.
13 TAVAN YAPAN PAY OLUR MU?
Son operasyon ile bir kamu bankasının payı bu sistem ile 13 tavan yaptı. Öteki paylarda de emsal tırmanışlar oldu. Bu durum bankacılık endekisini yüzde 150 ve borsayı da yüzde 59 üst taşıdı. Pekala son hafta ne oldu?
3-Oyuncuların en büyük desteği bu sistem ile payların piyasada alınıp satılan kısmının büyük kısmını ele geçirmiş olmalarıydı. Yani yükselen paylar karşısında satıcı artık kalmamıştı. Bu niçinle pay fiyatı yükseldikçe VİOP’tan elde edilen teminat fazlası ile el atılan paylarda tavanlar sürdürülüyordu.
OYUN BOZULUYOR MU? BUNDAN daha sonra NE OLACAK?
Kurulan sistemi bozan ise Akbank çalışanları sandığının yaptığı yaklaşık 150 milyon lira fiyatındaki Akbank payı satışı oldu. Bu kurumsal satışı goren yatırımcılar aslına bakarsanız süratli yükseliş niçiniyle her an geri dönüş beklerken paniğe kapıldı ve satışlar başladı. Daha evvel pay almak için sıraya giren yatırımcılar bu kere birebir paylarda satış için sıralandı.
4-Bu durum makinenin bu kere bilakis işlemesini sağladı. Yani öncesinden pay fiyatı yükselirken oluşan fazla teminat bu sefer açığa dönüştü. Aracı kurumlar yatırımcılardan VİOP’ta teminat açığını tamamlamalarını istedi. VİOP’tan kazandığını spot piyasada pay senedine yatıran yani elinde kâfi nakdi olmayan yatırımcılar da borsada paylarını satmak zorunda kaldı. Yahut aracı kurumlar bu yatırımcıların paylarını satarak teminat açıklarını tamamlamaya başladılar. Bundan daha sonraki süreçte de teminatların günü ve vaktine nazaran ya yatırımcılar nakit bulacak yahut payları satılacak.
TEK YOL BORSA SİYASETİNDEN VAZGEÇİLİR Mİ?
Peki bundan daha sonra ne olması bekleniyor? En büyük dehşet başta bankacılık olmak üzere hudutlu sayıda payda olan hareketin tamama yayılması. Yani bu düşüşlerden başka yatırımcıların panik olması yahut nakit muhtaçlığı doğan büyük yatırımcıların öteki paylarda de satış yapması. Başka kıymetli mevzu ise banka paylarında alınan bu teminatların 30 Eylül’de tamamlanmasının zaruriliği. 30 Eylül’e kadar yatırımcılar ya nakit para bulup bu payları alıp yerine koyacak yahut ellerindeki payları satıp süreci kapatacak. Üçüncü mümkünlük aracı kurumların ziyan etmemek için ve verdikleri kredileri de geri alabilmek için yatırımcıların bu paylarını satışa koymaları. Bu süreçte ise hem şahıslar birebir vakitte aracı kurumların güç durumda kalmasından korkuluyor. Daha açık bir söz ile bu hareketler niçiniyle kimi yatırımcıların batması ve kimi aracı kurumların da büyük ziyanlara uğraması ihtimali lisan getiriliyor.
Ancak durumun borsada öteki paylara nasıl yansıyacağı değerli. Üstte yazdığımız üzere kimi paylarda taban hareketinin sürmesi niçiniyle yatırımcıların panik olması ve nakde gereksinim duyan büyük yatırımcıların ellerindeki öteki pay senetlerini satmak zorunda kalmaları riskleri önümüzdeki en büyük sorun olarak duruyor. Lakin iktisat idaresinin düşük faiz ve döviz kurunu stabil tutma siyaseti ve borsa şirketlerinin de ucuz olması niçiniyle borsada bundan daha sonraki durumun âlâ olmasını bekleyenlerin sayısı fazla. Öbür yandan Bakan Nebati’nin açıklamalarından yola çıkılarak faiz ve dövizde kaybeden yatırımcıya bir yol gösterilmesi muhtaçlığının göz önüne alınması gerekiyor. Tabir yerindeyse iktisat idaresinin enflasyona karşı tek korunma aracı olarak gösterilen borsadan kolay vazgeçip geçmeyeceği sorusu bundan daha sonraki süreci belirleyecek.
Son olarak olup bitene Sermaye Piyasası Heyeti’nin (SPK) seyirci kalması büyük reaksiyon topluyor. Birtakım paylarda yüzde 2-3 yükselişlerde şirketten açıklama isteyen SPK bu hareketler olurken bankalardan rastgele bir bilgi istemedi.
1-Pandeminin tüm dünyaya armağanı yüksek enflasyon Türkiye’de kendini öteki ülkelere bakılırsa epey daha fazla hissettirirken iktisat idaresi faizleri yükseltme yerine düşürme yoluna gitti. Bu durum Türk Lirası mevduat tutanları paralarını enflasyon karşısında eriterek cezalandırırken dövizde de yüksek oynaklığı birlikteinde getirdi. Lakin başta Kur Muhafazalı Mevduat olmak üzere iktisat idaresi ve Merkez Bankası’nın aldığı pek epeyce tedbir iktisatta kriz manasına gelebilecek kurdaki yükselişi 18 lira seviyesinde tutmayı şimdilik başarmış durumda. Başta Rusya olmak üzere çeşitli ülkelerden yapılan rezervleri artırıcı istikametteki mutabakatlar da bu seti güçlendiriyor. Öteki yandan iktisat idaresinin seçim de yaklaşırken kurdaki yükselişi frenleyemez ise enflasyonun daha büyük problemler yaratmaması için elinden geleni yapacağını kestirim etmek de kolay olsa gerek. Faiz yoksa dövizden de kazanılmayacaksa geriye tek seçenek kalıyor: Borsa. Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati de bu durumu lisana getirdi. Vatandaşın borsaya yatırım yaparak kazanacağına dair açıklama yaptı.
KENDİNİ BESLEYEN SİSTEM KURULMAYA BAŞLIYOR
2- Üstteki gerçeklerden yola çıkan borsanın büyük oyuncuları ise ellerinde büyük paralar olmasa bile kendi kendini besleyen bir sistem kurdular. Bu sistemi kurarken başta Varlık Fonu olmak üzere devletten dayanak aldıkları da söyleniyor lakin çabucak belirtelim bu bilgi yalnızca dedikodu olarak ortalıkta dolaşıyor. Dal olarak da yabancı yatırımcıların Borsa İstanbul’dan çıkmaları niçiniyle meblağları çok düşük olan (bazı bankalarda defter kıymetinin üçte biri kadar) bankacılık seçildi. Yani aslında alınan paylar de kıymetli değil ucuzdu. Pekala sistem nasıl kuruldu? Onu da unsurlar halinde anlatalım.
Vadeli süreç hacimlerinde eylülde büyük dalgalanma yaşandı:
a-İsim olarak borsanın en eski oyuncularının da ortalarında bulunduğu yatırımcılar kamu bankaları ve özel bankalar ile bir kaç gerçek bölüm şirketinin paylarında Vadeli Süreçler Piyasası’nda (VİOP) süreç yapmaya başladı. Bu piyasada vadeli olarak aldığınız payın tüm karşılığını değil pay senedine göre yüzde 10 ile 15 lira içindeki meblağı nakit teminat olarak yatırıyorsunuz. Borsada pay fiyatı düşerse teminat tamamlanıyor pay fiyatı yükselirse teminat fazlası oluşuyor. Borsada pay senedi 1 arttığında VİOP’da 10 lira kazanıyorsunuz.
b-Buna rağmen oyuncular ellerindeki para ile Borsa İstanbul’da (spot piyasa) tıpkı payları satın alıyor. Doğal bununla da yetinilmiyor eşe dosta da pay aldırılıyor. bu biçimdece spot piyasada payların fiyatı yükseliyor. Pay fiyatı yükseldikçe başka yatırımcılar da bu harekete katılıyor.
c-Hisse meblağları Borsa İstanbul’da yükseldikçe VİOP’ta teğe 10 kazanılıyor ve yatırılan teminat fazla geliyor. Yani teminat fazlası meydana geliyor. Artan bu teminatı olan yatırımcılar bu fiyatı bir daha borsada spot piyasada tıpkı paylara yatırıyor. Bu süreç kararı aracı kurumların bu yatırımcıya verdiği kredi hacmi de artıyor. Daha fazla kredi de bir daha daha fazla pay almak ve pay senedi fiyatının daha fazla yükselmesi manasına geliyor. Yükseliş bu biçimde birbirini besleyen sistem ortasında sürüyor.
13 TAVAN YAPAN PAY OLUR MU?
Son operasyon ile bir kamu bankasının payı bu sistem ile 13 tavan yaptı. Öteki paylarda de emsal tırmanışlar oldu. Bu durum bankacılık endekisini yüzde 150 ve borsayı da yüzde 59 üst taşıdı. Pekala son hafta ne oldu?
3-Oyuncuların en büyük desteği bu sistem ile payların piyasada alınıp satılan kısmının büyük kısmını ele geçirmiş olmalarıydı. Yani yükselen paylar karşısında satıcı artık kalmamıştı. Bu niçinle pay fiyatı yükseldikçe VİOP’tan elde edilen teminat fazlası ile el atılan paylarda tavanlar sürdürülüyordu.
OYUN BOZULUYOR MU? BUNDAN daha sonra NE OLACAK?
Kurulan sistemi bozan ise Akbank çalışanları sandığının yaptığı yaklaşık 150 milyon lira fiyatındaki Akbank payı satışı oldu. Bu kurumsal satışı goren yatırımcılar aslına bakarsanız süratli yükseliş niçiniyle her an geri dönüş beklerken paniğe kapıldı ve satışlar başladı. Daha evvel pay almak için sıraya giren yatırımcılar bu kere birebir paylarda satış için sıralandı.
4-Bu durum makinenin bu kere bilakis işlemesini sağladı. Yani öncesinden pay fiyatı yükselirken oluşan fazla teminat bu sefer açığa dönüştü. Aracı kurumlar yatırımcılardan VİOP’ta teminat açığını tamamlamalarını istedi. VİOP’tan kazandığını spot piyasada pay senedine yatıran yani elinde kâfi nakdi olmayan yatırımcılar da borsada paylarını satmak zorunda kaldı. Yahut aracı kurumlar bu yatırımcıların paylarını satarak teminat açıklarını tamamlamaya başladılar. Bundan daha sonraki süreçte de teminatların günü ve vaktine nazaran ya yatırımcılar nakit bulacak yahut payları satılacak.
TEK YOL BORSA SİYASETİNDEN VAZGEÇİLİR Mİ?
Peki bundan daha sonra ne olması bekleniyor? En büyük dehşet başta bankacılık olmak üzere hudutlu sayıda payda olan hareketin tamama yayılması. Yani bu düşüşlerden başka yatırımcıların panik olması yahut nakit muhtaçlığı doğan büyük yatırımcıların öteki paylarda de satış yapması. Başka kıymetli mevzu ise banka paylarında alınan bu teminatların 30 Eylül’de tamamlanmasının zaruriliği. 30 Eylül’e kadar yatırımcılar ya nakit para bulup bu payları alıp yerine koyacak yahut ellerindeki payları satıp süreci kapatacak. Üçüncü mümkünlük aracı kurumların ziyan etmemek için ve verdikleri kredileri de geri alabilmek için yatırımcıların bu paylarını satışa koymaları. Bu süreçte ise hem şahıslar birebir vakitte aracı kurumların güç durumda kalmasından korkuluyor. Daha açık bir söz ile bu hareketler niçiniyle kimi yatırımcıların batması ve kimi aracı kurumların da büyük ziyanlara uğraması ihtimali lisan getiriliyor.
Ancak durumun borsada öteki paylara nasıl yansıyacağı değerli. Üstte yazdığımız üzere kimi paylarda taban hareketinin sürmesi niçiniyle yatırımcıların panik olması ve nakde gereksinim duyan büyük yatırımcıların ellerindeki öteki pay senetlerini satmak zorunda kalmaları riskleri önümüzdeki en büyük sorun olarak duruyor. Lakin iktisat idaresinin düşük faiz ve döviz kurunu stabil tutma siyaseti ve borsa şirketlerinin de ucuz olması niçiniyle borsada bundan daha sonraki durumun âlâ olmasını bekleyenlerin sayısı fazla. Öbür yandan Bakan Nebati’nin açıklamalarından yola çıkılarak faiz ve dövizde kaybeden yatırımcıya bir yol gösterilmesi muhtaçlığının göz önüne alınması gerekiyor. Tabir yerindeyse iktisat idaresinin enflasyona karşı tek korunma aracı olarak gösterilen borsadan kolay vazgeçip geçmeyeceği sorusu bundan daha sonraki süreci belirleyecek.
Son olarak olup bitene Sermaye Piyasası Heyeti’nin (SPK) seyirci kalması büyük reaksiyon topluyor. Birtakım paylarda yüzde 2-3 yükselişlerde şirketten açıklama isteyen SPK bu hareketler olurken bankalardan rastgele bir bilgi istemedi.