Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Ünlü bilim mecmuası Nature Communications’da yayınlanan iki çalışma, koronavirüsle ilgili değerli bilgiler ortaya koydu. İngiltere’deki Bristol Üniversitesi ve Almanya’deki Planck Tıbbi Araştırma Enstitüsü’nden memleketler arası bir takım, koronavirüsün farklı hücre tiplerinde nasıl evrimleşebileceği ve hastalığı geçiren şahıslarda bağışıklığı nasıl adapte edebileceğiyle ilgili bir çalışma yürüttü.
Bristol Üniversitesi’nden Profesör Imre Berger, “Daima değişen bir dizi varyant, dünya çapında hâkim olan Omicron ve daha fazlası orjinal virüsün yerini aldı” dedi. Varyantları tahlil ettiklerini söyleyen Berger, enfekte olan hastaların tahlillerinde mevcut virüsün form değiştirdiğini lakin şaşırtan bir biçimde hastalardan alınan örneklerde küçük bir alt popülasyonun ortaya çıktığını söylemiş oldu. İncelemeler kararında kimi hücre tiplerinin birinci enfeksiyon dalgasına hâkim olan virüsten daha kuvvetli ve süratli hasta edebildiklerini de görüldü.
‘BÖBREK VE DALAKTA SAKLANIYOR’
“BrisDelta” ismi verilen çalışmanın başyazarı Dr. Kapil Gupta, “neticelerimız kişinin bedeninde birkaç farklı virüs varyantına sahip olabileceğini gösterdi. Bu varyantlardan kimileri beden baskın virüs tipine karşı savunma yapmakla meşgulken, saklanmak için böbrek yahut dalağı seçiyor. Bu, hastalığa yakalananların Kovid-19’dan büsbütün kurtulmasını zorlaştırabilir” açıklamasında bulundu. Yapılan bu araştırma, koronavirüsün bedende sanıldığının bilakis daha fazla kalabildiği gösterdi.
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Viroloji ve Temel İmmünoloji Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ali Ağaçfidan, koronavirüsün bedende kalabildiğini hatta bu durumun başka virüslerde de görülebildiğini söylemiş oldu. Koronavirüsün HIV, HPV virüsü üzere bedende kalabileceğini paylaşan ve yapılan araştırmaların bir ön çalışma olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ağaçfidan, koronavirüsün saklanmasıyla ilgili daha fazla bilgi ve çalışmaya muhtaçlık olduğunun altını çizdi.
‘HEPSİNİ İNCELEYEREK GÖRÜYORUZ’
Sıhhat Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. İlyas Dökmetaş ise bakteri, parazit, maya hücreleri üzere mikroorganizmaların epeyce değişik biçimde hastalıklara sebep olabileceğini söylemiş oldu. Çocukken suçiçeği geçiren birinin yıllar daha sonra zona çıkarabileceğini yahut Hepatit geçiren birinin ilerleyen senelerda siroza ve karaciğer kanserine yakalanabilmesinin mümkün olduğunu da örnek verdi. Bu mikroorganizmalar bilhassa beden direncinin düştüğü, bağışıklık sistemi zayıfladığı durumlarda aktive hale geliyor. Prof. Dr. İlyas Dökmetaş, koronavirüs 60-70 yıldır bilindiğini belirterek bu virüsün hayvanlarda ishale ve akciğerlerde hasara yol açtığını paylaştı. Koronavirüsün mutasyona uğrayarak evvel SARS olarak gündeme geldiğini, hatta bunun da gizemli zatürre olarak tanımlandığının altını çizdi.
Kovid-19’un başlangıçta akciğerlerde görüldüğünü söz eden Dökmetaş, “İncelemeler kararında yalnızca akciğerde değil, birfazlaca organda hasar yaptığını gördük. ACE2 reseptörleri aracılığıyla spike proteinleri bir hücreye bağlanıyor ve çoğalıyor, makul çoğalmadan daha sonra da hastalık oluşuyor” diye konuştu. Koronavirüse yakalanan hastaların mide-bağırsak, tat-koku kaybı, böbrek, kas-eklem şikayetleriyle, nörolojik bulgularla geldiğini de iletti. ACE2 reseptörlerinin bir fazlaca organda mevcut olduğunu ve bu yolla koronavirüsün bir fazlaca sistemde hasar yarattığını bir dahaleyen Prof. Dr. İlyas Dökmetaş, “Bu reseptörlerin ne kadarı tesirli oluyor, ne kadar tutulum oluyor, bunların hepsi enfeksiydaha sonrasında ortadan kayboluyor mu sorularının karşılığını histopatolojik ve mikrobiyolojik incelemelerle verebiliyoruz” açıklamasında bulundu.
Yapılan müşahedelere nazaran başlangıçta virüsün bedenden atıldığını düşünen uzmanlar, ilerleyen süreçte her olayda düzgünleşme olmadığını gördü. Bununla ilgili Dökmetaş, “Düşüncelerimiz kişi hasta olup ya çabaya devam eder, virüse karşı bağışıklık kazanır ve virüs bedenden atılır ya da tesiri kararında sitokin firtınası dediğimiz olay gerçekleşirse akciğerler, böbrek etkilenir ve hasta kaybedilir şeklindeydi” yorumunu yaptı.
‘3-4 KERE KORONAVİRÜS GEÇİRENLER VAR’
İlerleyen süreçte hastalık hiç bir bulgu görülmeden asemptomatik olarak da geçirilebiliyor. Prof. Dr. Dökmetaş, virüsün bedenden atılma sürecinin aylarca sürebildiğini belirterek, “Bizim hastalarımızın ortasında 3-4 kere Kovid-19 geçirenler var. Son çalışmalar gösterdi ki hastalığı ağır ya da yavaşça geçirmek fark etmeksizin hastalık bedende uzun müddet gizlenebiliyor. Bunlarla ilgili çalışmalar devam edecektir” ifadelerini kullandı. Virüsten bir adım önde olmanın kıymetli olduğunu vurgulayan Dökmetaş, bugüne kadar yapılan şeyin virüsün yolunu kapatmak olduğunu lakin artık virüsün hangi düzeneklerde tesirli olacağını öngorerek hareket etmek gerektiğini söylemiş oldu. Bu ve bundan daha sonraki tüm virüsler için dikkatli olmaya muhtaçlığımız olduğunu söyleyen Prof. Dr. İlyas Dökmetaş, “Dünyayla barışık olmalı, gereksiz yere ilaç antibiyotik kullanmamalıyız. Suyu, havayı, toprağı dikkatli kullanmalı ve israf etmemeliyiz. Biz bir arada yaşayabilirsek ve aşırılıklardan kaçabilirsek tabiatımıza sahip çıkabilirsek yeni salgınları önleyebiliriz. Yoksa Kovid-19’dan daha tehlikeli olan salgınlarla karşılaşabiliriz” diyerek kelamlarını noktaladı.
Bristol Üniversitesi’nden Profesör Imre Berger, “Daima değişen bir dizi varyant, dünya çapında hâkim olan Omicron ve daha fazlası orjinal virüsün yerini aldı” dedi. Varyantları tahlil ettiklerini söyleyen Berger, enfekte olan hastaların tahlillerinde mevcut virüsün form değiştirdiğini lakin şaşırtan bir biçimde hastalardan alınan örneklerde küçük bir alt popülasyonun ortaya çıktığını söylemiş oldu. İncelemeler kararında kimi hücre tiplerinin birinci enfeksiyon dalgasına hâkim olan virüsten daha kuvvetli ve süratli hasta edebildiklerini de görüldü.
‘BÖBREK VE DALAKTA SAKLANIYOR’
“BrisDelta” ismi verilen çalışmanın başyazarı Dr. Kapil Gupta, “neticelerimız kişinin bedeninde birkaç farklı virüs varyantına sahip olabileceğini gösterdi. Bu varyantlardan kimileri beden baskın virüs tipine karşı savunma yapmakla meşgulken, saklanmak için böbrek yahut dalağı seçiyor. Bu, hastalığa yakalananların Kovid-19’dan büsbütün kurtulmasını zorlaştırabilir” açıklamasında bulundu. Yapılan bu araştırma, koronavirüsün bedende sanıldığının bilakis daha fazla kalabildiği gösterdi.
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Viroloji ve Temel İmmünoloji Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ali Ağaçfidan, koronavirüsün bedende kalabildiğini hatta bu durumun başka virüslerde de görülebildiğini söylemiş oldu. Koronavirüsün HIV, HPV virüsü üzere bedende kalabileceğini paylaşan ve yapılan araştırmaların bir ön çalışma olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ağaçfidan, koronavirüsün saklanmasıyla ilgili daha fazla bilgi ve çalışmaya muhtaçlık olduğunun altını çizdi.
‘HEPSİNİ İNCELEYEREK GÖRÜYORUZ’
Sıhhat Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. İlyas Dökmetaş ise bakteri, parazit, maya hücreleri üzere mikroorganizmaların epeyce değişik biçimde hastalıklara sebep olabileceğini söylemiş oldu. Çocukken suçiçeği geçiren birinin yıllar daha sonra zona çıkarabileceğini yahut Hepatit geçiren birinin ilerleyen senelerda siroza ve karaciğer kanserine yakalanabilmesinin mümkün olduğunu da örnek verdi. Bu mikroorganizmalar bilhassa beden direncinin düştüğü, bağışıklık sistemi zayıfladığı durumlarda aktive hale geliyor. Prof. Dr. İlyas Dökmetaş, koronavirüs 60-70 yıldır bilindiğini belirterek bu virüsün hayvanlarda ishale ve akciğerlerde hasara yol açtığını paylaştı. Koronavirüsün mutasyona uğrayarak evvel SARS olarak gündeme geldiğini, hatta bunun da gizemli zatürre olarak tanımlandığının altını çizdi.
Kovid-19’un başlangıçta akciğerlerde görüldüğünü söz eden Dökmetaş, “İncelemeler kararında yalnızca akciğerde değil, birfazlaca organda hasar yaptığını gördük. ACE2 reseptörleri aracılığıyla spike proteinleri bir hücreye bağlanıyor ve çoğalıyor, makul çoğalmadan daha sonra da hastalık oluşuyor” diye konuştu. Koronavirüse yakalanan hastaların mide-bağırsak, tat-koku kaybı, böbrek, kas-eklem şikayetleriyle, nörolojik bulgularla geldiğini de iletti. ACE2 reseptörlerinin bir fazlaca organda mevcut olduğunu ve bu yolla koronavirüsün bir fazlaca sistemde hasar yarattığını bir dahaleyen Prof. Dr. İlyas Dökmetaş, “Bu reseptörlerin ne kadarı tesirli oluyor, ne kadar tutulum oluyor, bunların hepsi enfeksiydaha sonrasında ortadan kayboluyor mu sorularının karşılığını histopatolojik ve mikrobiyolojik incelemelerle verebiliyoruz” açıklamasında bulundu.
Yapılan müşahedelere nazaran başlangıçta virüsün bedenden atıldığını düşünen uzmanlar, ilerleyen süreçte her olayda düzgünleşme olmadığını gördü. Bununla ilgili Dökmetaş, “Düşüncelerimiz kişi hasta olup ya çabaya devam eder, virüse karşı bağışıklık kazanır ve virüs bedenden atılır ya da tesiri kararında sitokin firtınası dediğimiz olay gerçekleşirse akciğerler, böbrek etkilenir ve hasta kaybedilir şeklindeydi” yorumunu yaptı.
‘3-4 KERE KORONAVİRÜS GEÇİRENLER VAR’
İlerleyen süreçte hastalık hiç bir bulgu görülmeden asemptomatik olarak da geçirilebiliyor. Prof. Dr. Dökmetaş, virüsün bedenden atılma sürecinin aylarca sürebildiğini belirterek, “Bizim hastalarımızın ortasında 3-4 kere Kovid-19 geçirenler var. Son çalışmalar gösterdi ki hastalığı ağır ya da yavaşça geçirmek fark etmeksizin hastalık bedende uzun müddet gizlenebiliyor. Bunlarla ilgili çalışmalar devam edecektir” ifadelerini kullandı. Virüsten bir adım önde olmanın kıymetli olduğunu vurgulayan Dökmetaş, bugüne kadar yapılan şeyin virüsün yolunu kapatmak olduğunu lakin artık virüsün hangi düzeneklerde tesirli olacağını öngorerek hareket etmek gerektiğini söylemiş oldu. Bu ve bundan daha sonraki tüm virüsler için dikkatli olmaya muhtaçlığımız olduğunu söyleyen Prof. Dr. İlyas Dökmetaş, “Dünyayla barışık olmalı, gereksiz yere ilaç antibiyotik kullanmamalıyız. Suyu, havayı, toprağı dikkatli kullanmalı ve israf etmemeliyiz. Biz bir arada yaşayabilirsek ve aşırılıklardan kaçabilirsek tabiatımıza sahip çıkabilirsek yeni salgınları önleyebiliriz. Yoksa Kovid-19’dan daha tehlikeli olan salgınlarla karşılaşabiliriz” diyerek kelamlarını noktaladı.