Gökhan Karakaş – Çanakkale Kara Muharebeleri’nin başlangıcı kabul edilen Anzak Çıkarması ve daha sonrasında gerçekleşen muharebelerdeki başarısıyla bilinen, tarihe de “Şehitler Alayı” olarak geçen Çanakkale’deki 57. Alay’ın Kumandanı Yarbay Hüseyin Avni Beyefendi hakkında yeni bir kitap bilinmeyen gerçekleri ortaya çıkardı. 18 Mart 1915 günü Çanakkale’yi denizden geçemeyen işgal kuvvetleri, 24-25 Nisan 1915’te kara harekâtı için geldikleri Çanakkale’de bir daha beklemedikleri bir direnişle karşılaşmıştı.
Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerlerden oluşan Anzak güçlerini Arıburnu’nda durduran 57. Alay ile ilgili bir epey bilgi günümüze ulaşmıştı. Yarbay Hüseyin Avni Bey’in torunu Hüseyin Avni Tanman ve deniz tarihçisi Ahmet Yurttakal’ın yazdığı yeni kitap, yeni gerçekleri bizlere sunuyor. Yarbay Hüseyin Avni Bey’in Çanakkale savunması sırasında Sağ Cenah Kumandanı olduğunu belirten Tanman, o günlere ait “Başkumandan Vekili Enver Paşa’nın takdir ettiği büyük dedem 3 alayın komutanlığını yapmış. 57. Piyade Alayı Arıburnu’nda gösterdiği kahramanlıkla tarihe ‘Şehitler Alayı’ olarak geçti.
Mustafa Kemal’in, ‘Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum’ kelamları daha sonrası askerler 57. Alay canlarını vererek gayret etmiş, binlercesi şehit olmuştu. 25 Nisan 1915 günü çıkarma haberi alan Yarbay Mustafa Kemal’in buyruğuyla cepheye yetişen 57. Alay, Conkbayırı’na saldıran Anzak askerlerini durdurmuştu. Arıburnu’nda da uzun müddet dayanmışlardı. Atatürk, 57 ve 27. Alayların fedakarlıkların harp tarihimize geçmesini istemişti” ayrıntılarını verdi.
‘Hepsi şehit olmadı’
Seferberlik ilanıyla Yarbay Mustafa Kemal’in 19. Piyade Tümen Kumandanı olarak atandığını, Hüseyin Avni Bey’inde 1 Şubat 1915’te Tekirdağ Yarçeşme barakalarında kurulan 57. Alay’ın komutanlığına getirildiği öğrenildi. Ahmet Yurttakal, alayın tümünün şehit olmadığını anlattı: “Alay Sancağı bir merasimle 57. Alay’a verilir. Alay, Reşitpaşa, Millet ve Halep vapurlarıyla Tekirdağ’dan Eceabat’a gitmişti. 25 Nisan sabahı Anzak askerlerinin Conkbayırı’nı ele geçirmesini engelleyen alayın mevcudu 500’e kadar düştü lakin geri çekilmediler. Sancağın Çanakkale’de esir olduğu tez edilir. Ancak Genelkurmay’ın Melbourne Müzesi’ne sormasıyla sancağın Avustralya’da olmadığı ortaya çıkar. Ayrıyeten 57. Alay’ın tamamının şehit olduğu da gerçek değildir. 57. Alay’da bakılırsavli biroldukca subay Kurtuluş Savaşı’nda nazaranv almıştır.”
4. Anzak Tugayı 16. Tabur Kumandan Yardımcısı Ronald Tracy Alexander McDonald.
Hatıra dürbün
Büyük dedesi Yarbay Hüseyin Avni Bey’in İkinci Anzak çıkartmasının yaşandığı 13 Ağustos 1915 günü şehit olduğunu belirten Hüseyin Avni Tanman, 108 yıldır ailesinin koruduğu Anzak dürbününün tarihini de şu biçimde anlattı: “25 Nisan günü esir alınan 4. Anzak Tugayı 16. Tabur Kumandan Yardımcısı Ronald Tracy Alexander McDonald’ı Hüseyin Avni Beyefendi sorgulamış ve tabirini almış. Hüseyin Avni Beyefendi, Yüzbaşı McDonald’ın dürbününü hatıra olarak almış. Yüzbaşı McDonald ise evvel İstanbul’a akabinde Afyon’daki esir kampına gönderilmiş. 1918’de ateşkesin akabinde Avustralya’ya dönmüş. Yüzbaşı McDonald, 30 yıl daha sonra 1945’de savaştığı toprakları görmek istemiş. Askeri bölge olan Gelibolu Yarımadası için Genelkurmay Başkanlığı’na başvurmuş. O günlerde Hava Harp Akademileri’nde eğitmen olan dedem Hava Yüzbaşı Tekin Arıburun, Mcdonald’a yardım etmiş ve konutunda konuk etmiş. 30 yıl daha sonra kendisini esir alan Türk subayının oğlunun konuğu olan McDonald’ın ve Yarbay Hüseyin Avni Bey’in anısı olan dürbün artık bana emanet.”
Yarbay Hüseyin Avni Bey
İki güftesini gönderdi
Hüseyin Avni Bey’in askerine örnek olmak için en önde savaştığı, bir baba olarak ince ruhlu ve sevgi dolu olduğu öğrenildi. Kitapta ailesine yazdığı mektupların yanında iki güftesi dikkat çekiyor. Beşinci dereceden Mecidî Nişanı (1894), Yunan Harp Madalyası (1898), Gümüş Liyakat Madalyası (1906), Gümüş Muharebe Liyakat Madalyası (1915) üzere madalyaları olan Hüseyin Avni Bey’in üniforması ve Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı’nda sergileniyor.
Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerlerden oluşan Anzak güçlerini Arıburnu’nda durduran 57. Alay ile ilgili bir epey bilgi günümüze ulaşmıştı. Yarbay Hüseyin Avni Bey’in torunu Hüseyin Avni Tanman ve deniz tarihçisi Ahmet Yurttakal’ın yazdığı yeni kitap, yeni gerçekleri bizlere sunuyor. Yarbay Hüseyin Avni Bey’in Çanakkale savunması sırasında Sağ Cenah Kumandanı olduğunu belirten Tanman, o günlere ait “Başkumandan Vekili Enver Paşa’nın takdir ettiği büyük dedem 3 alayın komutanlığını yapmış. 57. Piyade Alayı Arıburnu’nda gösterdiği kahramanlıkla tarihe ‘Şehitler Alayı’ olarak geçti.
Mustafa Kemal’in, ‘Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum’ kelamları daha sonrası askerler 57. Alay canlarını vererek gayret etmiş, binlercesi şehit olmuştu. 25 Nisan 1915 günü çıkarma haberi alan Yarbay Mustafa Kemal’in buyruğuyla cepheye yetişen 57. Alay, Conkbayırı’na saldıran Anzak askerlerini durdurmuştu. Arıburnu’nda da uzun müddet dayanmışlardı. Atatürk, 57 ve 27. Alayların fedakarlıkların harp tarihimize geçmesini istemişti” ayrıntılarını verdi.
‘Hepsi şehit olmadı’
Seferberlik ilanıyla Yarbay Mustafa Kemal’in 19. Piyade Tümen Kumandanı olarak atandığını, Hüseyin Avni Bey’inde 1 Şubat 1915’te Tekirdağ Yarçeşme barakalarında kurulan 57. Alay’ın komutanlığına getirildiği öğrenildi. Ahmet Yurttakal, alayın tümünün şehit olmadığını anlattı: “Alay Sancağı bir merasimle 57. Alay’a verilir. Alay, Reşitpaşa, Millet ve Halep vapurlarıyla Tekirdağ’dan Eceabat’a gitmişti. 25 Nisan sabahı Anzak askerlerinin Conkbayırı’nı ele geçirmesini engelleyen alayın mevcudu 500’e kadar düştü lakin geri çekilmediler. Sancağın Çanakkale’de esir olduğu tez edilir. Ancak Genelkurmay’ın Melbourne Müzesi’ne sormasıyla sancağın Avustralya’da olmadığı ortaya çıkar. Ayrıyeten 57. Alay’ın tamamının şehit olduğu da gerçek değildir. 57. Alay’da bakılırsavli biroldukca subay Kurtuluş Savaşı’nda nazaranv almıştır.”
4. Anzak Tugayı 16. Tabur Kumandan Yardımcısı Ronald Tracy Alexander McDonald.
Hatıra dürbün
Büyük dedesi Yarbay Hüseyin Avni Bey’in İkinci Anzak çıkartmasının yaşandığı 13 Ağustos 1915 günü şehit olduğunu belirten Hüseyin Avni Tanman, 108 yıldır ailesinin koruduğu Anzak dürbününün tarihini de şu biçimde anlattı: “25 Nisan günü esir alınan 4. Anzak Tugayı 16. Tabur Kumandan Yardımcısı Ronald Tracy Alexander McDonald’ı Hüseyin Avni Beyefendi sorgulamış ve tabirini almış. Hüseyin Avni Beyefendi, Yüzbaşı McDonald’ın dürbününü hatıra olarak almış. Yüzbaşı McDonald ise evvel İstanbul’a akabinde Afyon’daki esir kampına gönderilmiş. 1918’de ateşkesin akabinde Avustralya’ya dönmüş. Yüzbaşı McDonald, 30 yıl daha sonra 1945’de savaştığı toprakları görmek istemiş. Askeri bölge olan Gelibolu Yarımadası için Genelkurmay Başkanlığı’na başvurmuş. O günlerde Hava Harp Akademileri’nde eğitmen olan dedem Hava Yüzbaşı Tekin Arıburun, Mcdonald’a yardım etmiş ve konutunda konuk etmiş. 30 yıl daha sonra kendisini esir alan Türk subayının oğlunun konuğu olan McDonald’ın ve Yarbay Hüseyin Avni Bey’in anısı olan dürbün artık bana emanet.”
Yarbay Hüseyin Avni Bey
İki güftesini gönderdi
Hüseyin Avni Bey’in askerine örnek olmak için en önde savaştığı, bir baba olarak ince ruhlu ve sevgi dolu olduğu öğrenildi. Kitapta ailesine yazdığı mektupların yanında iki güftesi dikkat çekiyor. Beşinci dereceden Mecidî Nişanı (1894), Yunan Harp Madalyası (1898), Gümüş Liyakat Madalyası (1906), Gümüş Muharebe Liyakat Madalyası (1915) üzere madalyaları olan Hüseyin Avni Bey’in üniforması ve Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı’nda sergileniyor.